پروتکل درمانی آموزش مهارت های ارتباط موثر و جرات مندی (docx) 35 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 35 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
چکیده:
هدف: هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مهارت های ارتباط مؤثر و جرأتمندی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان ورودی جدید دانشگاه علوم پزشکی کردستان بود. روش: روش این تحقيق نیمه آزمایشی از نوع پيشآزمون- پسآزمون و پیگیری با گروه های آزمایش و گواه استفاده شده است.جامعه آماری: اين پژوهش120 دانشجوی ورودی نیمسال دوم تحصیلی بودند. نمونه آماری: نمونه آماری 54 نفر دانشجو که به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و گواه جایگزین شدند.ابزار پژوهش:آزمون سازگاری دانشجویان فرحبخش، به مدت شش جلسه آموزش مهارت های ارتباط مؤثر وجرأتمندی در مورد گروه آزمایش اجرا شد، طول مدت هر جلسه(سه ساعت با 15 دقیقه استراحت) بود و بهصورت بحث گروهی متمرکز و کارگروهی، بارش فکری و ایفای نقش اجرا گردید. سپس از هر دوگروه آزمایش و گواه به گونهای همزمان پس آزمون به عملآمد و سرانجام بعد از گذشت دو ماه از پایان آموزش ها، جهت تعیین ماندگاری مداخله و پیگیری، آزمون مذکور بر روی گروه آزمایش اجراشد.
یافته ها: داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس تک متغیره تجزیه و تحلیل شدند و نشان داد که آموزش مهارت های ارتباط مؤثر و جرأتمندی سازگاری اجتماعی دانشجویان را افزایش داده است. همچنین، نتایج حاصل از پیگیری نشان داد که تاثیرآموزش مهارت ارتباط مؤثر و جرأتمندی پس از گذشت دو ماه تداوم داشته است. سطح معنیداری در این پژوهش 001/0p= است.
نتیجهگیری: آموزش مهارت های ارتباط مؤثر و جرأتمندی باعث افزایش میزان سازگاری دانشجویان دانشگاه ها می گردد. لذا پیشنهاد می شود تا با برگزاری کارگاههای آموزشی مهارت های ارتباط مؤثر و جرأتمندی در دورههای مختلف تحصیلی در دانشگاه ها، زمینه افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان را فراهم آورد.
کلید واژه ها: ارتباط مؤثر، جرأتمندی ، سازگاری اجتماعی، دانشجو
مقدمه
با توجه به موضوع پژوهش يعني بررسي تاثير آموزش مهارتهاي ارتباط مؤثر و جرأتمندی بر سازگاري اجتماعي، پيشرفت تحصيلي، اضطراب حالت و اضطراب صفت نوجوانان و نيز با توجه به مفروضات روش تحقيق آزمايشي در اين فصل به شرح و بررسي روش تحقيق، جامعه آماري، روش نمونه گيري، ابزارهاي اندازهگيري،پرسشنامه سازگاري و پايايي و اعتبار هر يك از آزمون ها و نحوه اجراي آزمون ها و نحوهي اجراي آزمايش(آموزش مهارتهاي زندگي) و روش تجزيه و تحليل آماري پرداخته مي شود.
پذیرفته شدن در دانشگاه و انتقال از دوره دبیرستان به دانشگاه برای بسیاری از جوانان تغییر بزرگ و عمده در زندگی آنان محسوب میشود. ورود به دانشگاه فرصتی برای یادگیری بیشتر و رشد روانی میباشد.
فریدلندر،رید،شاپاک؛(2002). اما در عین حال برای عدهای یک منبع استرس بوده و موجب بروز واکنشهای ناسازگارانه در آنان میگردد. زمانی که فردی به عنوان دانشجو پس از گذراندن آزمون سراسری وارد دانشگاه میشود با شرایط جدیدی مواجه است که باید خود را با آن منطبق سازد. موقعیت آموزشی و اجتماعی که دانشجو در آن قرار می گیرد پیچیده، متنوع و گسترده است. لازمه انطباق با این محیط ترک قسمتی از شیوه های زندگی دوره دانش آموزی وکسب شیوه جدید در شرایط تازه است. ناتوانی دانشجو دراین فرآیند می تواند منبع مشکلات متعدد روحی و روانی برای او باشد.
پژوهش ها نشان می دهند دانشجویان در این شرایط دچار انواع واکنش های روان تنی و روحی می شوند. فریدلندر،رید،شاپاک؛(2002). این مجموعه تغییرات، برای عدهای استرس حاد و جدی تلقی می شود بطوری که 60 درصد دانشجویان بدون آنکه دوره را به پایان برسانند در یکی دوسال اول تحصیل دانشگاه را ترک می کنند. فریدلندر،رید،شاپاک،2002؛ انتون، رید؛(1991). با توجه به این امر سازگاری دانشجویان فرایندی است که همواره مورد توجه متخصصان و مشاوران برای کمک به آنان شده است و به منظور انجام پژوهش و پایش آن در دانشجویان ابزارهای لازم فراهم شده است.
دراين فصل ابتدا به توصيف طرح تحقیق، جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگيري و ویژگیهای جمعیت شناختی آنها پرداخته شده است. سپس ابزار جمعآوري اطلاعات شرح داده شد و درآخر به نحوه اجرا و روشهاي تجزيه و تحليل دادهها اشاره ميگردد.
2-3- روش پژوهش
این پژوهش از روش تحقيق نیمه آزمایشی از نوع پيشآزمون- پسآزمون و پیگیری (دو ماه بعد از مداخلات) با گروه های آزمایش و گواه استفاده شده است. نگاره طرح پژوهشی در جدول 3-1 نمایش داده شده است.
جدول 3-1 طرح کلي پژوهش
پیگیریپس آزمونمداخلهپیش آزمونگروه هاT3T2XT1RE-5 T-T4RC
آزمودنی های این پژوهش را دوگروه آزمایش و کنترل تشکیل میدهند که بصورت تصادفی از بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سال 1391 انتخاب گردیده اند. در این مطالعه، آزمودنی ها در طی سه مرحله مورد ارزیابی قرار گرفتند:
آزمودنی های گروه آزمایش RE= آزمودنی های گروه گواهRC=
الف) 1T و 4T پیش آزمون قبل از مداخله آموزشی
ب) 2T و 5T پس آزمون بلافاصله بعد از پایان مداخله آموزشی
ج) 3T دو ماه بعد از پایان مداخلات آموزشی (مرحله پیگیری)
3-3- جمعیت آماري
جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه دانشجویان نیمسال دوم تحصیلی سال 1391 دانشگاه علوم پزشکی کردستان بودند. تعداد کل دانشجویان جدیدالورود دانشگاه در این نیمسال تحصیلی ،120 نفر میباشد، که در رشته های مختلف این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند.
4-3- حجم نمونه و روش نمونهگيري
حجم نمونه این پژوهش را تعداد54 نفر از 120 نفر دانشجویان ورودی جدید نیمسال دوم تحصیلی 1391رشتههای پزشکی، پرستاری، بهداشت عمومی، فوریت پزشکی و رادیولوژی دانشگاه علوم پزشکی کردستان تشکیل دادند، پرسشنامه آزمون (اسد) در میان آنها توزیع گردید و پس از جمع آوری پرسشنامه های تکمیل شده آن دسته از دانشجویان که دارای نمره پایین تری بودند را تا 54 نفر انتخاب نموده، به صورت تصادفی در دو گروه27 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند.تنها آزمودنیهای گروه آزمایش درجلسات آموزش مهارتهای ارتباط مؤثر و جرأتمندی شرکت داده شدند، لیکن آزمودنیهای گروه گواه، در طول اجرای مداخلات آموزشی هیچگونه مداخلاتی دریافت نکردند.آزمودنیهای این مطالعه از نظر جنسیت بر اساس تعداد دانشجویان رشتهها همتاسازی گردیدند.
5-3- ابزار پژوهش
در اين پژوهش به منظور اندازهگيري متغيرهای پژوهش از پرسشنامه سازگاری استفاده شده است. این پرسشنامه توسط فرحبخش،(1390) تهیه شده و دارای 97 سئوال میباشدکه جنبههای سازگاری اجتماعی، عاطفی، هدفمندی و خودیابی، سازگاری تحصیلی و دلبستگی به رشته و دانشگاه را مورد سنجش قرار می دهد. یکی از آزمونهایی که برای سنجش سازگاری دانشجویان ساخته و مورد استفاده واقع شده است مقیاس سازگاری دانشجویان (CAS) می باشد. این آزمون چند بعدی توسط آنتون و رید؛(1991) برای استفاده در مراکز مشاورهای تهیه شده است. آزمون مذکور دارای 108 سئوال و 9 خرده مقیاس است که شامل اضطراب، افسردگی، افکارخودکشی، سوءمصرف مواد، عزت نفس، مشکلات بین فردی، مشکلات خانوادگی، مشکلات آموزشی و مشکلات شغلی می باشد نافزیگرکولارد، اسمیت ویسول؛(1998). برای ساخت این آزمون ابتدا 307 سئوال طراحی گردید. آنگاه توسط هفت متخصص در این زمینه مورد بررسی واقع شد و سرانجام 108 سئوال آن مورد تأیید و بقیه حذف گردید. پرسشنامه اولیه بر روی 224 نفر دانشجو اجرا شد و پس از تحلیل سئوالات 108 سئوال باقی ماند.انتون، رید؛(1991). پژوهشهای متعددی پایایی این آزمون را به روشهای مختلف تأیید کرده است.کوک؛(2002). بطور کلی پایایی درونی خرده آزمونها بین 80/0 تا 92/0 با میانگین 86/0 گزارش شده است. ویسول؛(1996).به نقل از فرحبخش؛(1390).
آزمون دیگری که به منظور سنجش سازگاری دانشجویان تهیه شده پرسشنامه انطباقی دانشجویان است که توسط بکروسینکر؛(1984)ساخته شده است.آنها آزمون خود را با این فرض تهیه نمودندکه سازگاری دانشجویان یک امرچند وجهی است و دانشجو باید طی فرآیندهای انطباق با محیط آموزشی بتواند خود را با الزامات و شرایط آن منطبق سازد. ساندرا، ونسا گنز؛(2004). به نظر بکرو سینکر؛(1984) سازگاری دانشجویان دارای چهار بعد می باشد که عبارتند از:
سازگاری آموزشی: عبارت است از توانایی دانشجو در مدیرت و کنترل شرایط آموزشی که در شرایط جدید با آن مواجه شده است. توان انطباق دانشجو با مقررات، مطالب درسی، کسب شیوه یادگیری جدید، حضور درکلاس و برنامه مطالعه متناسب با دوره دانشجویی، مربوط به این بعد از سازگاری می گردد. همچنین ایجاد و حفظ انگیزه لازم برای بودن در دانشگاه، هدفمندی تحصیلی، عدم دودلی نسبت به ارزشمندی دانشگاه، انجام وظایف آموزشی، مطالعه منظم، حضور فعال در کلاس درس، تسلط بر مطالعه ویادگیری دروس، از ویژگیهای این بعد از سازگاری است. این بعد سازگاری دارای چهارجنبه انگیزشی، پشت کار، عملکرد، ورضایت از محیط آموزشی ، می باشد. نمونه سئوالاتی که در این بخش استفاده شده است عبارتنداز: "دلایل زیادی وجود دارد برای اینکه در دانشکده حضور داشته باشم(انگیزش) مرتب سرکلاس حضور می یابم(پشت کار)یادآوری دورس برایم سخت و مشکل است(عملکرد)کیفیت دروس برای من رضایت بخش است"(رضایت از محیط آموزشی)
سازگاری اجتماعی : در این نوع سازگاری دانشجو با محیط اجتماعی خود رابطه مناسبی برقرار کرده و روابط بین فردی خویش را به نحو مناسبی با همکلاسی ها، اساتید، کارمندان و سایر گروههای دانشجویی توسعه می دهد. به علاوه در فعالیتهای مختلف اجتماعی مشارکت می کند، گروهای رسمی و قانونی موجود در دانشگاه را شناسایی و در آنها عضو می شود، در برنامه های مختلف اجتماعی که در دانشکده یا دانشگاه برگزار می شود شرکت می کند. دوستان مناسبی را برای خود انتخاب می کند و با آنها روابط صمیمانه و حمایتی متقابل برقرار می نماید، به راحتی با احساس غربت و تنهایی کنار می آید، احساس دلتنگی و دوری از خانواده را می پذیرد و مانع تأثیر منفی آنها بر عملکرد اجتماعی و درسی خود می گردد. این بعد سازگاری دارای جنبه های سازگاری اجتماعی کلی، سازگاری با اطرافیان در محیط آموزشی، احساس غربت زدگی، در محیط اجتماعی می باشد. نمونه سئوالاتی که در این قسمت مورد استفاده شدهاند عبارتند از: آیا در فعالیتهای اجتماعی که در دانشکده انجام می شود شرکت می کنید(سازگاری عمومی اجتماعی)، با همکلاسی های خود مراوده و دوستی بر قرار کردهاید(روابط با دیگران)، آیا برای خانواده دلتان تنگ شده است(غربت زدگی)، آیا از بودن در این دانشکده لذت می برید(محیط اجتماعی).
سازگاری شخصی عاطفی : مربوط به وضعیت سلامت روانی و جسمی فرد در محیط جدید می باشد. این بعد سازگاری میزان علایم و نشانه های آشفتگی روحی و روانی مثل احساس غمگینی، اضطراب، بد خواب و یا دردهای جسمانی را شامل می شود. این قسمت از سازگاری شامل جنبه های روان شناختی و جسمی است. احساس تنش و عصبیت در دانشگاه، فرسودگی، خستگی، ناتوانی، خشم ، میل به پرخاشگری، توانایی مقابله با مشکلات دانشگاهی نیز از کنش های مربوط به سازگاری شخصی– عاطفی می باشند. نمونه سئوالات این بخش از سازگاری عبارتند از:"احساس بدخلقی و غمگینی میکنم(روان شناختی)اشتهای خوبی دارم"(جسمی) (ساندرا،ونسا گنز،2004).
دلبستگی مؤسسه ای : منظور از این بعد سازگاری میزان علاقه مندی و همانند سازی و تعهد فرد با دانشگاه یا دانشکده، اساتید، رشته تحصیلی، همکلاسی ها است. میزان لذت فرد از بودن در دانشگاه، اشتغال ذهنی برای رها کردن دانشکده، اشتغال ذهنی برای پیدا کردن زمانی برای دور شدن از دانشگاه، ترجیح دانشگاه های دیگر به دانشگاه خود، به فکر انتقال یافتن از آن دانشگاه یا دانشکده به مکان آموزشی دیگر حالاتی هستند که به این بعد سازگاری مربوط می شوند. این بعد سازگاری دارای دو جنبه است:
دلبستگی کلی به دانشگاه و ادامه تحصیل در آن. دلبستگی به دانشگاهی که خودش در آن تحصیل می کند می باشد. نمونه سئوالات این بخش عبارتند از"من از اینکه دانشگاهی هستم لذت می برم(دلبستگی کلی)، من از این که دانشجوی این دانشگاه هستم لذت می برم" (ساندرا،ونسا گنز،2004؛ بکر،سیرک،1989،لیدا،کارول؛2003). هر آزمودنی در این پرسشنامه داراری یک نمره کلی که شاخص سازگاری کلی او بود و چهارنمره که مربوط به چهار بعد سازگاری می شود را کسب مینماید. فرحبخش؛(1390).
پایایی خرده آزمونهای محاسبه شده بر اساس آلفای کرنباخ نشان دارد حداقل ضریب پایای 80/0 می باشد. برای روایی آزمون از طریق محاسبه همبستگی آن با پرسشنامه های افسردگی، انگیزش تحصیلی، احساس تنهایی، استقلال روان شناختی از والدین، میانگین نمرات تحصیلی، فعالیتهای اجتماعی، شرکت در انجمنهای و گروههای دانشجویی مورد بررسی قرار گرفت . بر اساس گزارش آنان این پرسشنامه با متغیرهای فوق همبستگی معنادار داشته است. داموس و برناردین؛(1992) گزارش می کنند این آزمون و خرده مقیاسهای آن در گزارشهای متعدد پژوهشی با میزان نمره درسی از 17/0 تا 53/0 همبستگی مثبت و با مشکلات روان شناسی بین 23/0 تا 34/0 همبستگی منفی داشته است که همگی معنی دار می باشند(01/0p<). فرحبخش؛(1390).
ساندرا؛(1998)، منتگومری ،هامرلی؛(1993)، ناپلی،ورتمن ؛(1998). پژوهش ها نشان می دهد که بین میزان سرسختی در دانشجویان و SCAQ همبستگی معنی دار وجود داردمیچل،لین3 ؛(1999). تحلیل عامل ترکیب های اصلی در دانشجویان دانشگاههای مختلف نشانگر آن است که خرده مقیاسهای مذکور از روایی بالایی برخوردار می باشندداموس و برناردین؛(1992). به طور خلاصه تعداد سئوالات و ضرایب پایایی هریک از خرده مقیاسها عبارت از سازگاری آموزشی دارای23 سؤال و ضریب آلفای کرونباخ 84/0، سازگاری اجتماعی دارای 18 سئوال و ضریب آلفا برابر با 84/0، سازگاری عاطفی دارای 15 سئوال و ضریب آلفا برابر با 81/0 و دلبستگی به سازمانی دارای 14 سئوال و ضریب آلفای آن برابر 80/0 است. ضریب پایایی برای کل آزمون که 62 سئوال پس از تحلیل سئوالات باقی ماندند 92/0 بدست آمده است. نمره گذاری در هر سئوال بر اساس درجه بندی پاسخ ها در مقیاس نه درجهای از "اصلا در مورد من صدق نمی کند تا کاملاً در باره من صدق میکند"تنظیم گردیده است. فرحبخش؛(1390).
هالی،مائورن؛(2002)؛جان،فوکادا،(1995)، فائو،دانگ،پرات، هانسبرگرفپانسر؛(2000). گزارش پژوهشهای متعدد بیانگر آن است که پایایی هریک از خرده مقیاسها سازگاری تحصیلی 81/0 تا 90/0، سازگاری اجتماعی 91/0 تا 83/0، سازگاری عاطفی از 77/0 تا 86/0، دلبستگی به موسسه 85/0 تا 91/0 و برای کل آزمون 92/0تا 95/0 است.
داموس،جان،1992؛تائو،پارت،هنسبرگر،پانسر؛(1995). نمره بالا در این آزمون نشانه سازگاری مناسب و نمره پایین نشانه مشکلات بیشتر در فرآیند سازگاری آنها می باشد. نمرات با استفاده از هنجارهای درصدی وT تفسیر می شوند. کسب حداکثر نمره در این آزمون به معنی بالا بودن نمرات در همه خرده مقیاسها نیست، بنابراین مؤلفان توصیه می کنند در فرآیند مشاوره به نمرات خرده مقیاس ها توجه ویژه داشته باشند. توزیع نمرات دانشجویان دختر و پسر در این آزمون متفاوت است. فرحبخش؛(1390).
هدف این پژوهش تهیه پرسشنامه به منظور سنجش سازگاری دانشجویان و تعیین پایایی، روایی و هنجاریابی آن است. این پرسشنامه که "آزمون سازگاری دانشجویان" نامیده میشود به اختصار " اسد" نامگذاری می گردد. ضرورت انجام این کار از این جهت است که درحال حاضر بسیاری از پژوهش گران ایرانی برای انجام تحقیقات علمی در زمینه سازگاری دانشجویان از آزمونهای سلامت روانی مانندGHQ و یا SCL90-R و یا پرسشنامه سازگاری بل استفاده می نمایند. پرسشنامه های سلامت روانی بر این اساس مورد استفاده قرار می گیرند که میزان سلامت روانی دانشجو می تواند بیانگر میزان سازگاری او باشد. هرچند بین سلامت روانی و یا وجود علایم و یا عدم وجود نشانه های بالینی با سازگار رابطه وجود دراد اما نشانه ها ی بالینی نمی تواند الزاماً ناشی از ناتوانی فرد در انطباق با شرایط جدید باشد بلکه ممکن است این علایم حاکی از وجود یک اختلال روانی که ربطی به نحوه انطباق فرد با محیط جدید ندارد باشد. به عبارت دیگر ممکن است علایم مورد سنجش بوسیله این آزمونها مربوط به یک اختلال روانی باشند که فرد قبل از ورود به دانشگاه به آن مبتلا بوده و حتی چنانچه بعد از ورود به دانشگاه مبتلا شده باشد ،این حادثه ربطی به پذیرفته شدن یا پذیرفته نشدن در دانشگاه نداشته باشد. از سوی دیگر مشکلات مربوط به فرایندهای انطباقی و سازگاری دانشجویان همیشه همراه با نشانه های بالینی که توسط آزمونهای مذکور سنجیده می شود بروز نمیکند بلکه بر اساس مشاهدات به عمل آمده توسط نگارنده در حین مشاوره با دانشجویان واکنشهای ناسازگارانه ممکن است به صورت بی رغبت شدن به رشته تحصیلی، میل به تغییردانشگاه، تغییردرنگرشهای دینی و فلسفی و غیره بروز نماید. لذا بر اساس این استدلال لازم است آزمون ویژه ای برای سنجش سازگاری دانشجویان تدوین شود تا مورد استفاده محققان و مشاوران و مسئولین امور سلامتی و پیشرفت دانشجویان واقع شود. سئوالهای اساسی این پژوهش آن است که 1- آیا پرسشنامه تهیه شده از نظرمتخصصان مشاوره و روان شناسی از روایی صوری و محتوایی کافی برای سنجش سازگاری و انطباق دانشجو یان برخوردار است.2- کدام سئوال یا سئوالات مورد استفاده در پرسشنامه از قابلیت متمایز سازی دانشجویان سازگار از دانشجویان ناتوان در فرایند انطباق را دارد و همبستگی هر سئوال با نمره کل آزمون چگونه است؟ 3- آیا آزمون و خرده مقیاس های آن از پایایی درونی کافی برخوردار است؟ 4- آیا آزمون و خرده مقیاس های آن از پایایی کافی در طول زمان برخوردار است؟ 5- آیا بین پرسشنامه سازگاری دانشجویان وخرده مقیاسهای آن با نمرات آزمونGHQ همبستگی معنی دار به عنوان روایی ملاک دارد؟ 6- و سرانجام مناسب ترین هنجار تفسیر نمرات حاصل از پرسشنامه چه نوع هنجاری میتواند باشد.
این پرسشنامه براساس بررسی مبانی نظری و پژوهشهای انجام شده در زمینه سازگاری دانشجویان تهیه شده است. بخشی از سئوالات آزمون بر اساس پرسشنامه انطباقی دانشجویان (SACQ) که توسط توسط بکر و سینکر(1984) و بخشی دیگربر اساس آزمون SAC آنتون و رید (1991) وبخشی دیگر از آن بر اساس مشاهده واکنش های دانشجویان در نیمسال اول شروع سال تحصیلی که توسط مشاوران به عمل آمده است تنظیم شده است. سئوالات انتخاب شده از درو آزمون فوق پس از ترجمه و انطباق با گویش و فرهنگ ایرانی انتخاب شدند. و سولاتی که با چارچوب فرهنگی و گویش ایرانی نامربوط بودند کنار گذاشته شده اند. و نحوه تعیین واکنش دانشجویان به ترتیب صورت گرفته است با 24 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که در سال اول شروع به تحصیل به سر می بردند و پس از ورود به دانشگاه دچار مسایل و مشکلاتی شده بودند مصاحبه بعمل آمد و نوع واکنش آنها مشخص گردید واکنش های مشاهده شده در آنان عمدتاً همان است که در آزمونهای ساخته شده قبلی مطرح بودهاند و علاوه بر آن موارد دیگری مطرح شده که عبارتند از: تردید نسبت به رشته انتخابی خود، تردید نسبت به تواناییهای خود درباره سطح هوش، حافظه، یادگیری، تردی نسبت به توان ادامه تحصیل، تمایل به کاهش دروره تحصیلی از دکتری به کارشناسی و یا از کارشناسی به کاردانی و یا حتی فکر ترک تحصیل، تردید نسبت به اهداف، تردید نسبت به عقابد و باورهای دینی، اعتقادی، هویت ملی و بیهدفشدن. با توجه به سوابق پژوهشی انجام شده و مشاهده به عمل آمده برای پرسشنامه مورد مطالعه در این پژوهش پنج خرده مقیاس در نظر گرفته شد. این خرده مقیاسها عبارتند از:
1) سازگاري تحصيلي (با سئوالاتي همچون: خود را به مقررات دانشگاه متعهد مي دانم، در كلاس حضور فعال دارم و در مباحث آن شركت فعالانه دارم، به ندرت در كلاس ها غيبت دارم).
2) سازگاري اجتماعي و بين فردي(با سئوالاتی چون: عضو يك تيم ورزشي دانشجويي هستم؛ عضو انجمن ها، كانون ها يا گروه هاي دانشجويي هستم؛ با هم اتاقي هاي خود دوست و رفيق هستم).
3) دلبستگي به رشته تحصيلي و دانشگاه (با سئوالاتی مانند: نسبت به دانشگاه محل تحصيل خود تعصب دارم؛ از رشته تحصيلی خود خوشم مي آيد و نسبت به آن تعصب دارم؛ از اينكه دانشجوي اين دانشگاه هستم احساس غرور مي كنم). فرحبخش؛(1390).
4) خوديابي و هدفمندي(با سئوالاتی چون: ازاعتقادات قبلي خود انتقاد ميكنم؛ احساس مي كنم خودم را به خوبي نميشناسم؛ بسيار اوقات نمي دانم چه كاركنم).
5) سازگاري عاطفي(با سئوالاتی همچون: گاهي فكرمیكنم در دوره دانشجويي كم حافظه شده ام؛ بعد از ورود به دانشگاه كج خلق و زود عصباني ميشوم؛ بعد از دانشجو شدن در خواب رفتن دچار مشكل شده ام).
براي هر سؤال چهارگزينه خيلي كم، كم، زياد و خيلي زياد در نظرگرفته شده است. نمره بالا در اين آزمون نشانه سازگاري بالا و نمره پايين نشانه سازگاري كم و يا اشكال در سازگاري میباشد
درمطالعهای که به منظور بررسی میزان پایایی و روایی این پرسشنامه توسط فرحبخش و بر روی 771 دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گرفت نشان داد که ضریب همبستگی روايي محتوای کل آزمون 71/0 و براي خرده مقياس ها از 58/0 تا 82/0 می باشد. برای محاسبه پایایی آزمون از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که این میزان برای کل آزمون 94/0و براي خرده آزمونها از 73/0 تا 81/0 بود که نشان دهنده روايي و پایایی مطلوب جهت استفاده بر روی دانشجویان را دارد.
به منظور تعیین روایی سازه پرسشنامه در این پژوهش، از روش تحلیل عوامل به صورت چرخشی استفاده گردید. از آن جایی که میزان اشتراک سئوالات بهجز سئوال 39 از 50/0 بالاتر می باشد لذا می توان گفت حذف این سئوال می تواند روایی مقیاس را افزایش دهد، و بقیه سئوالات توانایی عامل های تعیین شده در تبیین واریانس سازگاری را دارند. تحلیل عامل به شیوه چرخشی نشان داد که 6 عامل قابلیت تبیین واریانس ها را دارند که در مجموع 17/70 درصد از واریانس ها را بر میگیرند.
در این پژوهش نیز برای تعیین پايايي پرسشنامه ها از ضریب همبستگی اسپیرمن – براون به روش دو نیمه سازی استفاده گردید.ضریب همبستگی اسپیرمن- براون برابر 86/0 بود، که بيانگر ضريــب پايايي عالی برای پرسشنامه ياد شده ميباشد. فرحبخش؛(1390).
6-3- روش جمع آوری اطلاعات
پس ازانتخاب60 نفر و تقسیم آنها به دو گروه آزمایش وگواه بهصورت تصادفی، در یک جلسه ضمن بیان اهمیت و ضرورت برگزاری چنین مداخلاتی، ازآزمودنی های گروه آزمایش خواسته شد در صورت موافقت با شرکت در تمامی جلسات آموزشی دوره آنرا بهطور کتبی اعلام نمایند.3 نفر در گروه آزمایش(بهدلیل عدم شرکت مرتب در جلسات) و3 نفر درگروه گواه (به علت ناقص پر نمودن پرسشنامه) از مجموعه آزمودنی ها حذف گردیدند. سپس با کمک آنها، برنامه مداخلاتی و زمانبندی برگزاری جلسات تعیین گردید. طبق برنامه تنظیمی به مدت شش جلسه آموزش مهارت های ارتباط مؤثر و جرأتمندی در مورد گروه آزمایش اجرا شد، سپس از هر دوگروه آزمایش و گواه به گونهای همزمان پس آزمون بهعملآمد و سرانجام بعد از گذشت دو ماه از پایان آموزش ها، جهت تعیین ماندگاری مداخله و پیگیری، پرسشنامه پژوهش بر روی شرکت کنندگان گروه آزمایش تکمیل گردید. طول مدت هر جلسه آموزشی به مدت (سه ساعت با یک ربع استراحت) بود و بهصورت بحث گروهی متمرکز و کارگروهی اجرا شد. برای آزمودنی های گروه گواه، در طول دوره مداخلات برنامه آموزشی ترتیب داده نشد.
محتوای آموزشی جلسات: مطالب مورد استفاده در جلسات آموزشی بر اساس محتویات کتاب آموزشی مهارتهاي زندگي ویژه دانشجویان(موتابی و فتی) بود که در طي شش جلسه(سه جلسه آموزش مهارت ارتباط مؤثر، سه جلسه آموزش مهارت جرأتمندی).
تعدادکل جلسات برگزار شده، نه/9 جلسه شامل: جلسه اول به معارفه، بیان اهداف کارگاه، اجرای پیش آزمون(45 دقیقه)، جلسات آموزشی مهارت ارتباط مؤثر از جلسه دوم تا چهارم، جلسات آموزشی مهارت جرأتمندی ازجلسه پنجم تا هفتم هرجلسه به مدت(سه ساعت با یک ربع استراحت)، جلسه هشتم به ارزیابی ازکارگاههای آموزشی و برگزاری پس آزمون (45 دقیقه)، و جلسه نهم ارزیابی از پایداری اثربخشی برنامه های آموزشی و اجرای آزمون درمرحله پیگیری دو ماه بعد از آموزش مهارتها،(45 دقیقه).
جدول 3-2 خلاصه جلسات و مداخلات آموزشی مهارتهای ارتباط مؤثر و جرأتمندی
جلسات موضوع جلساتهدف:روش :جلسه اولمعارفه، بیان اهداف کارگاه، اجرای پیش آزمونهدف: آشنایی شرکت کنندگاه با هدف و محتوای برنامه و ارزیابی اولیه از آنها در زمینه متغییر وابستهروش : بارش فکری، سخنرانیجلسه دومتعریف واهمیت ارتباط مؤثر- عناصرکلامی و غیرکلامیهدف: آشنایی دانشجویان در زمینه شناخت ارتباط مؤثرو عناصر کلامی و غیر کلامیروش: بارش فکری، سخنرانیجلسه سومگوش دادن فعالهدف:توانمندسازی دانشجویان در زمینه مهارت گوش دادنروش: بارش فکری، سخنرانی- ایفای نقشجلسه چهارمموانع ارتباط مؤثرهدف: آشنایی دانشجویان در زمینه موانع ارتباط مؤثرروش: بارش فکری، سخنرانی- ایفای نقشجلسه پنجمسبک ارتباطی: منفعلانههدف: توانمندسازی دانشجویان در زمینه سبک ارتباطی منفعلانهروش: بارش فکری، سخنرانی- ایفای نقشجلسه ششمسبک ارتباطی: پرخاشگرانه هدف: آشنایی دانشجویان در زمینه سبک ارتباطی: پرخاشگرانه روش: بارش فکری، سخنرانی- ایفای نقشجلسه هفتمسبک ارتباطی: جرأتمندانههدف: توانمندسازی دانشجویان در زمینه چگونگی برقراری سبک رفتار جرأتمندانهروش: بارش فکری، سخنرانی- ایفای نقشجلسه هشتمارزیابی از کارگاههدف: دریافت بازخوردروش: اجرای پس آزمونجلسه نهمارزیابی از پایداری اثربخشی برنامههدف: دریافت بازخوردروش: اجرای آزمون در مرحله پیگیری
در اين پژوهش به منظور اندازهگيري متغيرهای پژوهش از پرسشنامه سازگاری استفاده شده است. این پرسشنامه توسط فرحبخش،(1390) تهیه شده و دارای 97 سئوال میباشدکه جنبههای سازگاری اجتماعی، عاطفی، هدفمندی و خودیابی، سازگاری تحصیلی و دلبستگی به رشته و دانشگاه را مورد سنجش قرار می دهد. یکی از آزمونهایی که برای سنجش سازگاری دانشجویان ساخته و مورد استفاده واقع شده است مقیاس سازگاری دانشجویان (CAS) می باشد. این آزمون چند بعدی توسط آنتون و رید؛(1991) برای استفاده در مراکز مشاورهای تهیه شده است. آزمون مذکور دارای 108 سئوال و 9 خرده مقیاس است که شامل اضطراب، افسردگی، افکارخودکشی، سوءمصرف مواد، عزت نفس، مشکلات بین فردی، مشکلات خانوادگی، مشکلات آموزشی و مشکلات شغلی می باشد نافزیگرکولارد، اسمیت ویسول؛(1998). برای ساخت این آزمون ابتدا 307 سئوال طراحی گردید. آنگاه توسط هفت متخصص در این زمینه مورد بررسی واقع شد و سرانجام 108 سئوال آن مورد تأیید و بقیه حذف گردید. پرسشنامه اولیه بر روی 224 نفر دانشجو اجرا شد و پس از تحلیل سئوالات 108 سئوال باقی ماند.انتون، رید؛(1991). پژوهشهای متعددی پایایی این آزمون را به روشهای مختلف تأیید کرده است.کوک؛(2002). بطور کلی پایایی درونی خرده آزمونها بین 80/0 تا 92/0 با میانگین 86/0 گزارش شده است. ویسول؛(1996).به نقل از فرحبخش؛(1390).
آزمون دیگری که به منظور سنجش سازگاری دانشجویان تهیه شده پرسشنامه انطباقی دانشجویان است که توسط بکروسینکر؛(1984)ساخته شده است.آنها آزمون خود را با این فرض تهیه نمودندکه سازگاری دانشجویان یک امرچند وجهی است و دانشجو باید طی فرآیندهای انطباق با محیط آموزشی بتواند خود را با الزامات و شرایط آن منطبق سازد. ساندرا، ونسا گنز؛(2004). به نظر بکرو سینکر؛(1984) سازگاری دانشجویان دارای چهار بعد می باشد که عبارتند از:
سازگاری آموزشی: عبارت است از توانایی دانشجو در مدیرت و کنترل شرایط آموزشی که در شرایط جدید با آن مواجه شده است. توان انطباق دانشجو با مقررات، مطالب درسی، کسب شیوه یادگیری جدید، حضور درکلاس و برنامه مطالعه متناسب با دوره دانشجویی، مربوط به این بعد از سازگاری می گردد. همچنین ایجاد و حفظ انگیزه لازم برای بودن در دانشگاه، هدفمندی تحصیلی، عدم دودلی نسبت به ارزشمندی دانشگاه، انجام وظایف آموزشی، مطالعه منظم، حضور فعال در کلاس درس، تسلط بر مطالعه ویادگیری دروس، از ویژگیهای این بعد از سازگاری است. این بعد سازگاری دارای چهارجنبه انگیزشی، پشت کار، عملکرد، ورضایت از محیط آموزشی ، می باشد. نمونه سئوالاتی که در این بخش استفاده شده است عبارتنداز: "دلایل زیادی وجود دارد برای اینکه در دانشکده حضور داشته باشم(انگیزش) مرتب سرکلاس حضور می یابم(پشت کار)یادآوری دورس برایم سخت و مشکل است(عملکرد)کیفیت دروس برای من رضایت بخش است"(رضایت از محیط آموزشی)
سازگاری اجتماعی : در این نوع سازگاری دانشجو با محیط اجتماعی خود رابطه مناسبی برقرار کرده و روابط بین فردی خویش را به نحو مناسبی با همکلاسی ها، اساتید، کارمندان و سایر گروههای دانشجویی توسعه می دهد. به علاوه در فعالیتهای مختلف اجتماعی مشارکت می کند، گروهای رسمی و قانونی موجود در دانشگاه را شناسایی و در آنها عضو می شود، در برنامه های مختلف اجتماعی که در دانشکده یا دانشگاه برگزار می شود شرکت می کند. دوستان مناسبی را برای خود انتخاب می کند و با آنها روابط صمیمانه و حمایتی متقابل برقرار می نماید، به راحتی با احساس غربت و تنهایی کنار می آید، احساس دلتنگی و دوری از خانواده را می پذیرد و مانع تأثیر منفی آنها بر عملکرد اجتماعی و درسی خود می گردد. این بعد سازگاری دارای جنبه های سازگاری اجتماعی کلی، سازگاری با اطرافیان در محیط آموزشی، احساس غربت زدگی، در محیط اجتماعی می باشد. نمونه سئوالاتی که در این قسمت مورد استفاده شدهاند عبارتند از: آیا در فعالیتهای اجتماعی که در دانشکده انجام می شود شرکت می کنید(سازگاری عمومی اجتماعی)، با همکلاسی های خود مراوده و دوستی بر قرار کردهاید(روابط با دیگران)، آیا برای خانواده دلتان تنگ شده است(غربت زدگی)، آیا از بودن در این دانشکده لذت می برید(محیط اجتماعی).
سازگاری شخصی عاطفی : مربوط به وضعیت سلامت روانی و جسمی فرد در محیط جدید می باشد. این بعد سازگاری میزان علایم و نشانه های آشفتگی روحی و روانی مثل احساس غمگینی، اضطراب، بد خواب و یا دردهای جسمانی را شامل می شود. این قسمت از سازگاری شامل جنبه های روان شناختی و جسمی است. احساس تنش و عصبیت در دانشگاه، فرسودگی، خستگی، ناتوانی، خشم ، میل به پرخاشگری، توانایی مقابله با مشکلات دانشگاهی نیز از کنش های مربوط به سازگاری شخصی– عاطفی می باشند. نمونه سئوالات این بخش از سازگاری عبارتند از:"احساس بدخلقی و غمگینی میکنم(روان شناختی)اشتهای خوبی دارم"(جسمی) (ساندرا،ونسا گنز،2004).
دلبستگی مؤسسه ای : منظور از این بعد سازگاری میزان علاقه مندی و همانند سازی و تعهد فرد با دانشگاه یا دانشکده، اساتید، رشته تحصیلی، همکلاسی ها است. میزان لذت فرد از بودن در دانشگاه، اشتغال ذهنی برای رها کردن دانشکده، اشتغال ذهنی برای پیدا کردن زمانی برای دور شدن از دانشگاه، ترجیح دانشگاه های دیگر به دانشگاه خود، به فکر انتقال یافتن از آن دانشگاه یا دانشکده به مکان آموزشی دیگر حالاتی هستند که به این بعد سازگاری مربوط می شوند. این بعد سازگاری دارای دو جنبه است:
دلبستگی کلی به دانشگاه و ادامه تحصیل در آن. دلبستگی به دانشگاهی که خودش در آن تحصیل می کند می باشد. نمونه سئوالات این بخش عبارتند از"من از اینکه دانشگاهی هستم لذت می برم(دلبستگی کلی)، من از این که دانشجوی این دانشگاه هستم لذت می برم" (ساندرا،ونسا گنز،2004؛ بکر،سیرک،1989،لیدا،کارول؛2003). هر آزمودنی در این پرسشنامه داراری یک نمره کلی که شاخص سازگاری کلی او بود و چهارنمره که مربوط به چهار بعد سازگاری می شود را کسب مینماید. فرحبخش؛(1390).
پایایی خرده آزمونهای محاسبه شده بر اساس آلفای کرنباخ نشان دارد حداقل ضریب پایای 80/0 می باشد. برای روایی آزمون از طریق محاسبه همبستگی آن با پرسشنامه های افسردگی، انگیزش تحصیلی، احساس تنهایی، استقلال روان شناختی از والدین، میانگین نمرات تحصیلی، فعالیتهای اجتماعی، شرکت در انجمنهای و گروههای دانشجویی مورد بررسی قرار گرفت . بر اساس گزارش آنان این پرسشنامه با متغیرهای فوق همبستگی معنادار داشته است. داموس و برناردین؛(1992) گزارش می کنند این آزمون و خرده مقیاسهای آن در گزارشهای متعدد پژوهشی با میزان نمره درسی از 17/0 تا 53/0 همبستگی مثبت و با مشکلات روان شناسی بین 23/0 تا 34/0 همبستگی منفی داشته است که همگی معنی دار می باشند(01/0p<). فرحبخش؛(1390).
ساندرا؛(1998)، منتگومری ،هامرلی؛(1993)، ناپلی،ورتمن ؛(1998). پژوهش ها نشان می دهد که بین میزان سرسختی در دانشجویان و SCAQ همبستگی معنی دار وجود داردمیچل،لین3 ؛(1999). تحلیل عامل ترکیب های اصلی در دانشجویان دانشگاههای مختلف نشانگر آن است که خرده مقیاسهای مذکور از روایی بالایی برخوردار می باشندداموس و برناردین؛(1992). به طور خلاصه تعداد سئوالات و ضرایب پایایی هریک از خرده مقیاسها عبارت از سازگاری آموزشی دارای23 سؤال و ضریب آلفای کرونباخ 84/0، سازگاری اجتماعی دارای 18 سئوال و ضریب آلفا برابر با 84/0، سازگاری عاطفی دارای 15 سئوال و ضریب آلفا برابر با 81/0 و دلبستگی به سازمانی دارای 14 سئوال و ضریب آلفای آن برابر 80/0 است. ضریب پایایی برای کل آزمون که 62 سئوال پس از تحلیل سئوالات باقی ماندند 92/0 بدست آمده است. نمره گذاری در هر سئوال بر اساس درجه بندی پاسخ ها در مقیاس نه درجهای از "اصلا در مورد من صدق نمی کند تا کاملاً در باره من صدق میکند"تنظیم گردیده است. فرحبخش؛(1390).
هالی،مائورن؛(2002)؛جان،فوکادا،(1995)، فائو،دانگ،پرات، هانسبرگرفپانسر؛(2000). گزارش پژوهشهای متعدد بیانگر آن است که پایایی هریک از خرده مقیاسها سازگاری تحصیلی 81/0 تا 90/0، سازگاری اجتماعی 91/0 تا 83/0، سازگاری عاطفی از 77/0 تا 86/0، دلبستگی به موسسه 85/0 تا 91/0 و برای کل آزمون 92/0تا 95/0 است.
داموس،جان،1992؛تائو،پارت،هنسبرگر،پانسر؛(1995). نمره بالا در این آزمون نشانه سازگاری مناسب و نمره پایین نشانه مشکلات بیشتر در فرآیند سازگاری آنها می باشد. نمرات با استفاده از هنجارهای درصدی وT تفسیر می شوند. کسب حداکثر نمره در این آزمون به معنی بالا بودن نمرات در همه خرده مقیاسها نیست، بنابراین مؤلفان توصیه می کنند در فرآیند مشاوره به نمرات خرده مقیاس ها توجه ویژه داشته باشند. توزیع نمرات دانشجویان دختر و پسر در این آزمون متفاوت است. فرحبخش؛(1390).
هدف این پژوهش تهیه پرسشنامه به منظور سنجش سازگاری دانشجویان و تعیین پایایی، روایی و هنجاریابی آن است. این پرسشنامه که "آزمون سازگاری دانشجویان" نامیده میشود به اختصار " اسد" نامگذاری می گردد. ضرورت انجام این کار از این جهت است که درحال حاضر بسیاری از پژوهش گران ایرانی برای انجام تحقیقات علمی در زمینه سازگاری دانشجویان از آزمونهای سلامت روانی مانندGHQ و یا SCL90-R و یا پرسشنامه سازگاری بل استفاده می نمایند. پرسشنامه های سلامت روانی بر این اساس مورد استفاده قرار می گیرند که میزان سلامت روانی دانشجو می تواند بیانگر میزان سازگاری او باشد. هرچند بین سلامت روانی و یا وجود علایم و یا عدم وجود نشانه های بالینی با سازگار رابطه وجود دراد اما نشانه ها ی بالینی نمی تواند الزاماً ناشی از ناتوانی فرد در انطباق با شرایط جدید باشد بلکه ممکن است این علایم حاکی از وجود یک اختلال روانی که ربطی به نحوه انطباق فرد با محیط جدید ندارد باشد. به عبارت دیگر ممکن است علایم مورد سنجش بوسیله این آزمونها مربوط به یک اختلال روانی باشند که فرد قبل از ورود به دانشگاه به آن مبتلا بوده و حتی چنانچه بعد از ورود به دانشگاه مبتلا شده باشد ،این حادثه ربطی به پذیرفته شدن یا پذیرفته نشدن در دانشگاه نداشته باشد. از سوی دیگر مشکلات مربوط به فرایندهای انطباقی و سازگاری دانشجویان همیشه همراه با نشانه های بالینی که توسط آزمونهای مذکور سنجیده می شود بروز نمیکند بلکه بر اساس مشاهدات به عمل آمده توسط نگارنده در حین مشاوره با دانشجویان واکنشهای ناسازگارانه ممکن است به صورت بی رغبت شدن به رشته تحصیلی، میل به تغییردانشگاه، تغییردرنگرشهای دینی و فلسفی و غیره بروز نماید. لذا بر اساس این استدلال لازم است آزمون ویژه ای برای سنجش سازگاری دانشجویان تدوین شود تا مورد استفاده محققان و مشاوران و مسئولین امور سلامتی و پیشرفت دانشجویان واقع شود. سئوالهای اساسی این پژوهش آن است که 1- آیا پرسشنامه تهیه شده از نظرمتخصصان مشاوره و روان شناسی از روایی صوری و محتوایی کافی برای سنجش سازگاری و انطباق دانشجو یان برخوردار است.2- کدام سئوال یا سئوالات مورد استفاده در پرسشنامه از قابلیت متمایز سازی دانشجویان سازگار از دانشجویان ناتوان در فرایند انطباق را دارد و همبستگی هر سئوال با نمره کل آزمون چگونه است؟ 3- آیا آزمون و خرده مقیاس های آن از پایایی درونی کافی برخوردار است؟ 4- آیا آزمون و خرده مقیاس های آن از پایایی کافی در طول زمان برخوردار است؟ 5- آیا بین پرسشنامه سازگاری دانشجویان وخرده مقیاسهای آن با نمرات آزمونGHQ همبستگی معنی دار به عنوان روایی ملاک دارد؟ 6- و سرانجام مناسب ترین هنجار تفسیر نمرات حاصل از پرسشنامه چه نوع هنجاری میتواند باشد.
این پرسشنامه براساس بررسی مبانی نظری و پژوهشهای انجام شده در زمینه سازگاری دانشجویان تهیه شده است. بخشی از سئوالات آزمون بر اساس پرسشنامه انطباقی دانشجویان (SACQ) که توسط توسط بکر و سینکر(1984) و بخشی دیگربر اساس آزمون SAC آنتون و رید (1991) وبخشی دیگر از آن بر اساس مشاهده واکنش های دانشجویان در نیمسال اول شروع سال تحصیلی که توسط مشاوران به عمل آمده است تنظیم شده است. سئوالات انتخاب شده از درو آزمون فوق پس از ترجمه و انطباق با گویش و فرهنگ ایرانی انتخاب شدند. و سولاتی که با چارچوب فرهنگی و گویش ایرانی نامربوط بودند کنار گذاشته شده اند. و نحوه تعیین واکنش دانشجویان به ترتیب صورت گرفته است با 24 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که در سال اول شروع به تحصیل به سر می بردند و پس از ورود به دانشگاه دچار مسایل و مشکلاتی شده بودند مصاحبه بعمل آمد و نوع واکنش آنها مشخص گردید واکنش های مشاهده شده در آنان عمدتاً همان است که در آزمونهای ساخته شده قبلی مطرح بودهاند و علاوه بر آن موارد دیگری مطرح شده که عبارتند از: تردید نسبت به رشته انتخابی خود، تردید نسبت به تواناییهای خود درباره سطح هوش، حافظه، یادگیری، تردی نسبت به توان ادامه تحصیل، تمایل به کاهش دروره تحصیلی از دکتری به کارشناسی و یا از کارشناسی به کاردانی و یا حتی فکر ترک تحصیل، تردید نسبت به اهداف، تردید نسبت به عقابد و باورهای دینی، اعتقادی، هویت ملی و بیهدفشدن. با توجه به سوابق پژوهشی انجام شده و مشاهده به عمل آمده برای پرسشنامه مورد مطالعه در این پژوهش پنج خرده مقیاس در نظر گرفته شد. این خرده مقیاسها عبارتند از:
1) سازگاري تحصيلي (با سئوالاتي همچون: خود را به مقررات دانشگاه متعهد مي دانم، در كلاس حضور فعال دارم و در مباحث آن شركت فعالانه دارم، به ندرت در كلاس ها غيبت دارم).
2) سازگاري اجتماعي و بين فردي(با سئوالاتی چون: عضو يك تيم ورزشي دانشجويي هستم؛ عضو انجمن ها، كانون ها يا گروه هاي دانشجويي هستم؛ با هم اتاقي هاي خود دوست و رفيق هستم).
3) دلبستگي به رشته تحصيلي و دانشگاه (با سئوالاتی مانند: نسبت به دانشگاه محل تحصيل خود تعصب دارم؛ از رشته تحصيلی خود خوشم مي آيد و نسبت به آن تعصب دارم؛ از اينكه دانشجوي اين دانشگاه هستم احساس غرور مي كنم). فرحبخش؛(1390).
4) خوديابي و هدفمندي(با سئوالاتی چون: ازاعتقادات قبلي خود انتقاد ميكنم؛ احساس مي كنم خودم را به خوبي نميشناسم؛ بسيار اوقات نمي دانم چه كاركنم).
5) سازگاري عاطفي(با سئوالاتی همچون: گاهي فكرمیكنم در دوره دانشجويي كم حافظه شده ام؛ بعد از ورود به دانشگاه كج خلق و زود عصباني ميشوم؛ بعد از دانشجو شدن در خواب رفتن دچار مشكل شده ام).
براي هر سؤال چهارگزينه خيلي كم، كم، زياد و خيلي زياد در نظرگرفته شده است. نمره بالا در اين آزمون نشانه سازگاري بالا و نمره پايين نشانه سازگاري كم و يا اشكال در سازگاري میباشد
درمطالعهای که به منظور بررسی میزان پایایی و روایی این پرسشنامه توسط فرحبخش و بر روی 771 دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گرفت نشان داد که ضریب همبستگی روايي محتوای کل آزمون 71/0 و براي خرده مقياس ها از 58/0 تا 82/0 می باشد. برای محاسبه پایایی آزمون از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که این میزان برای کل آزمون 94/0و براي خرده آزمونها از 73/0 تا 81/0 بود که نشان دهنده روايي و پایایی مطلوب جهت استفاده بر روی دانشجویان را دارد.
به منظور تعیین روایی سازه پرسشنامه در این پژوهش، از روش تحلیل عوامل به صورت چرخشی استفاده گردید. از آن جایی که میزان اشتراک سئوالات بهجز سئوال 39 از 50/0 بالاتر می باشد لذا می توان گفت حذف این سئوال می تواند روایی مقیاس را افزایش دهد، و بقیه سئوالات توانایی عامل های تعیین شده در تبیین واریانس سازگاری را دارند. تحلیل عامل به شیوه چرخشی نشان داد که 6 عامل قابلیت تبیین واریانس ها را دارند که در مجموع 17/70 درصد از واریانس ها را بر میگیرند.
در این پژوهش نیز برای تعیین پايايي پرسشنامه ها از ضریب همبستگی اسپیرمن – براون به روش دو نیمه سازی استفاده گردید.ضریب همبستگی اسپیرمن- براون برابر 86/0 بود، که بيانگر ضريــب پايايي عالی برای پرسشنامه ياد شده ميباشد. فرحبخش؛(1390).
آزمون سازگاری دانشجویان
به نام خدا
دانشجوی گرامی با سلام و عرض ادب پرسشنامهای را که مشاهده می فرمایید، به منظور بررسي ميزان سازگاري و سلامت روحی دانشجويان تهيه شده است پاسخگويي صادقانه شما مارا در این راستا مدد کار خواهد بود و در برنامه ريزي براي سازگاري و پيشرفت بيشترسایر دانشجویان موثر خواهد بود. لذا خواهشمند است هر مورد را مطالعه نموده و مشخص سازيد تا چه اندازه در مورد شما مصداق دارد يا آن را در خود مشاهده مي كنيد.
رشتهتحصيلي....................................جنسیت.........................وروديسال.............................تعدادواحدهاي گذرانده..................................معدل..............................شهري كه در آن ديپلم گرفته ايد..................تحصيلات مادر................................تحصيلات پدر.......................................محل سكونت والدين.........................................
ردیفمواردخیلی زیاد زیادکم خیلی کم1 به رشته ای که در آن تحصیل می کنم علاقمند هستم .خیلی زیاد زیادکم خیلی کم2به اندازه کافی از مهارت کافی برای مطالعه برخوردارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم3برای مطالعه و درس خواندن برنامه روشنی در نظر گرفته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم4بر اساس یک برنامه مشخص مطالعه می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم5با اساتید رابطه خوبی دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم6از ارتباط با اساتید لذت می برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم7برای حل برخی مسائل شخصی و درسی بدون نگرانی به استاد راهنما مراجعه می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم8از نظر درسی به اندازه کافی پیشرفت داشته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم9به غیر از منابع معرفی شده در کلاس منابع دیگر را نیز مطالعه می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم10از محیط دانشگاه لذت می برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم11اگر ایام تعطیل طولانی شود آرزو می کنم تعطیلات تمام شود تابه دانشگاه برگردم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم12مشکل آموزشی خاصی نداشته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم13به ندرت در کلاسها غیبت دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم14رشته تحصیلی ام را جزیی از زندگی خود می دانمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم15سعی کرده ام قوانین و مقررات آموزشی را بدانم و به کار ببندم .خیلی زیاد زیادکم خیلی کم16در مقاطع تحصیلی بالاتر در همین رشته ادامه ئتحصیل خواهم داد.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم17نمرات خوبی در دروس خود کسب کرده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم18در کلاس حضور فعال دارم و در مباحث آن شرکت فعالانه دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم19خود را در درس خواند توانا می دانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم20موانع زیادی برای مطالعه و درس خواندن من وجود دارد که نمی توانم از پس آنها بر آیم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم21هر چه جلوتر می روم درسها برایم کمرشکن شده است.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم22گاهی آرزو می کنم کاش در این رشته قبول نمی شدم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم23فکر می کنم فقط از طریق تقلب در امتحان قبول خواهم شد.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم24تصور می کنم نمی توانم ادامه تحصیل ناتوان هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم25تاکنون چند بار به فکر تغییر رشته افتاده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم26نسبت به موفقیت خود در تحصیل نا امید هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم27بعد از ورود به برنامه زندگی ام به هم ریخته است.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم28دست ودلم به درس نمی رود.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم29درسهایم را شب امتحان می خوانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم30در بسیاری مواقع بدون مطالعه در امتحان حاضر شده ام .خیلی زیاد زیادکم خیلی کم31اضطراب در امتحان مانع از کارایی لازم من می شود.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم32از دانشگاه و دانشکده بدم می آید.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم33می توانم برخی گروه های دانشجویی را رهبری کنم خیلی زیاد زیادکم خیلی کم34برای حل مشکلات موجود در کلاس یا دانشکده مشارکت می کنمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم35از وقتی وارد دانشگاه شده ام تعدادی دوست صمیمی انتخاب کرده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم36گاهی به صورت دسته جمعی با دوستانم به مطالعه می پردازم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم37در فعالیتهای ا جتماعی و فرهنگی مشارکت دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم38اگر در دانشگاه اردویی برگزار شود تمایل دارم که در آن شرکت نمایم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم39عضویک تیم ورزشی دانشجویی هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم40عضو انجمنها ، کانونها یا گروههای دانشجویی هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم41با هم اتاقی های خود دوست و رفیق هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم42قدرت تمرکز فکر خود را از دست داده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم43سعی می کنم از مواجه شدن با مسئولین دانشگاه خود داری کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم44از شرکت در جمع لذت نمی برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم45تاکنون چند بار در محیط دانشگاه درگیری داشته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم46از تنهایی لذت بیشتری می برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم47بعدد از اينكه دانشجو شدم کمرو و خجالتی شده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم48اگر در زمینه ای نیاز به کمک دیگران داشنه باشم بدون نگرانی از آنها تقاضای کمک می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم49از کمک کردن به دانشجویان دیگر لذت می برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم50با هم اتاقی هایم درگیری هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم51تا کنون چند بار به دلیل ناسازگاری هم اتاقی هایم اتاقم را عوض کرده ام .خیلی زیاد زیادکم خیلی کم52بعد از دانشجو شدن در خواب رفتن دچار مشکل شده امخیلی زیاد زیادکم خیلی کم53در عقایدم دچار تردید شده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم54ایمان و اعتقاد قبلي خود را از دست داده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم55هدفهایم را در زندگی گم کرده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم56نمی دانم در زندگی چه می خواهم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم57در تصمیم گیری هایم دچار تردید و ناتوانی هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم58گاهی تصمیم جورواجور و متناقض می گیرم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم59از اعتقادات قبلی خود انتقاد می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم60احساس می کنم خودم را به خوبی نمی شناسم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم61بسیار اوقات نمی دانم چه کار کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم62اکثر اوقات به رویا پردازی درباره گذشته یا گذشته های خود می پردازم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم63نظریات و عقایدم درباره امور مختلف به شدت تغییر می کند.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم64هیچگونه هدف شغلی برای خود در نظر نگرفته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم65آزروهای بلندی دارم که فکر می کنم به آنها خواهم رسید.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم66به ملیت خود ا فتخار می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم67گاهی احساس می کنم به اشتباه من به این دانشگاه آمده ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم68نمی دانم در زندگی چه می خواهم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم69نظریات و عقایدم درباره امور مختلف به شدت تغییر می کند.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم70از فضای دانشگاه لذت می برم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم71به قوانین و مقررات دانشگاه پایبند هستم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم72تاکنون مشکلی با کمیته انضباطی دانشگاه نداشته ام.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم73احسار می کنم از وقتی وارد دانشگاه شده ام از نظر اجتماعی رشد بهتری داشته امخیلی زیاد زیادکم خیلی کم74بسیار از مقررات دانشگاه را غیر منطقی و غیر انسانی می دانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم75نسبت به دانشگاه محل تحصیل خود تعصب دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم76از رشته تحصیلی ام خوشم می آید و نسبت به آن تعصب دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم77از اینکه دانشجوی این دانشگاه هستم احساس غرور می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم78از اینکه دانشجوی این رشته هستم احساس لذت و غرور می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم79خود را به مقررات دانشگاه متعهد می د انم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم80از اصول اخلاقی رشته تحصیلی خود اطلاعات کامل دارم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم81دوست دارم بیشتر اوقات فراغت خود را در دانشگاه بگذرانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم82من خود را عضوی از خانواده این دانشگاه می دانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم83من خود را عضوی از افراد رشته تحصیلی ام می دانم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم84وقتی کسی از دانشگاه محل تحصیلم بد بگوید به شدت از دانشگاه خود دفاع می کنم.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم85با افتخار نام رشته تحصلی ام را به هرکس سوال کند میگویمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم86دوست ندارم کسی از من بپرسد در چه رشته ای درس می خوانی.خیلی زیاد زیادکم خیلی کم87دوست دارم رشته ام را تغيير دهمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم88بعد از ورود به دانشگاه کج خلق و زود عصبانی می شومخیلی زیاد زیادکم خیلی کم89اكثر اوقات در رويا هستم و رويا پردازي مي كنمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم90گاهي آرزو مي كنم كاش در دانشگاهی دیگر قبول مي شدمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم91مقرارات و قوانین آموزشی برای من مشکل ساز شده استخیلی زیاد زیادکم خیلی کم92اگر بخواهم ادامه تحصیل بدهم در همین رشته کنونی ادامه خواهم دادخیلی زیاد زیادکم خیلی کم93گاهی به خاطر رشته تحصیلی که دارم احساس حقارت می کنمخیلی زیاد زیادکم خیلی کم94از زمانی که دانشگاه آمده ام دچار دردهای بدنی زیادی می شومخیلی زیاد زیادکم خیلی کم95از وقتی وارد دانشگاه شده ام روابط اجتماعی ام گسترده تر شده استخیلی زیاد زیادکم خیلی کم96از زمانی که دانشجو شده ام و دانشگاه آمدم احساس خوبی نداشته امخیلی زیاد زیادکم خیلی کم97گاهی فکر می کنم در دوره دانشجویی کم حافظه شده امخیلی زیاد زیادکم خیلی کم
ضمیمه:جدول سوالات مربوط به هر خرد مقیاس که با استفاده از روش تحلیل عاملی مورد تایید واقع شده
تعدادارزش ویژهدرصد ورایانسدرصد تراکیدلبستگی به رشته و دانشگاه1-10-11-14-16-22-25-32-67-70-75-76-77-78-79-80-82-83-84-85-86-87-90-92-93-258/1843/2042/20سازگاری تحصیلی2-3-4-5-6-7-8-9-12-13-15-17-18-21-23-29-30-31-71-72-74-80-912345/913/1056/30هدف مندی و خود یابی19-20-24-26-53-54-55-56-57-58-59-60-61-63-64-65-66-68-691923/643/899/38سازگاری اجتماعی33-34-35-36-37-38-39-40-41-43-44-45-47-48-49-73-951777/413/512/44سازگاری عاطفی27-28-42-46-50-51-52-62-88-89-94-96- 9139/32/402/48