ماهیت و اهمیت سرمایه در گردش و عوامل موثر در تعیین میزان آن (docx) 1 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 1 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
99060377190
دانشگاه آزاد اسلامی
موضوع:
استاد راهنما:
پیمان علیدوست ذوقی
نگارش:
محبوبه اصلانی
تقدیر و تشکر:
از اساتيد فرهيخته و بزرگوار جناب آقاي پیمان علیدوست ذوقی به عنوان استاد راهنما، به خاطر تمامي زحمات وارائه راهنمائيهاي ارزندهشان كه همواره توام با صبر وحوصله، متانت و خوشروئي بوده و از تمام تلاش خود در جهت انتقال دانش علمي خود هم در طول تحصيل و هم در نگارش پايان نامه دريغ نورزيدند، صميمانه ترين تشكر را مي نمايم . همچنین از مساعی جناب آقای دکتر محمد طالقانی و جناب آقای دکتر ابراهیم چیرانی که داوری پایاننامه را قبول فرموده اند و در تكميل و رفع نواقصات سهم بسزائي را داشتند ، قدردانی می نمایم .اميدوارم امكان جبران ذره اي از زحمات اساتيد محترم نصيب اينجانب گردد .
از زحمات مسئولين و پرسنل محترم واحد پژوهشي دانشگاه كه با تمام تلاش نسبت به ارزيابي و كنترل فرايند تهيه و تنظيم اصولي پايان نامه اقدام و بنده را در اين راه ياري نمودند، صميمانه تشكر و قدراني مي گردد
تقدیم به:
استوارترین تکیه گاهم، دستان پرمهر پدرم
به سبزترین نگاه زندگیم، چشمان سبز مادرم
و تقدیم به:
برادرم(بهرام) که همواره در طول زندگی و تحصیل تکیه گاه من در مواجهه با مشکلات، و وجودش مایه دلگرمی من می باشد.
به خواهرم(ملائیکه) که وجودش شادی بخش و صفایش مایه آرامش من است.
Contents TOC \o "1-3" \h \z \u مدیریت سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619403 \h 102-2-1- ماهیت و اهمیت سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619404 \h 122-2-1-1- مدیریت حسابهای دریافتنی PAGEREF _Toc519619405 \h 142-2-1-2- مدیریت موجودی کالا PAGEREF _Toc519619406 \h 162-2-1-2-1- مدیریت موجودی کالا و سیستم به هنگام (JIT) PAGEREF _Toc519619407 \h 182-2-1-3- مدیریت حسابهای پرداختنی PAGEREF _Toc519619408 \h 192-2-1-4- مدیریت چرخه تبدیل وجه نقد (متغیر وابسته تحقیق) PAGEREF _Toc519619409 \h 192-2-2- عوامل موثر در تعیین میزان سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619410 \h 202-2-3- سیستم جامع مدیریت سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619411 \h 232-2-3-1- شرایط درون شرکتی مدیریت سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619412 \h 232-2-3-2- شرایط و الزامات محیطی سرمایه در گردش PAGEREF _Toc519619413 \h 252-6- پیشینه تحقیق PAGEREF _Toc519619414 \h 262-6-1- بررسی نتایج پژوهشهای صورت گرفته در خارج از کشور PAGEREF _Toc519619415 \h 262-6-2- بررسی نتایج پژوهشهای صورت گرفته در داخل کشور PAGEREF _Toc519619416 \h 32
نقش اساسی مدیریت سازمانهای نوین، ارزشآفرینی برای همه افراد و نهادهایی است که به نوعی علایقخویش را در سازمان جستجو میکنند. درمیان ذینفعان هرسازمان و بنگاه که به طور عمده از سهامداران، مشتریان، کارکنان، تأمین کنندگان کالا، جامعه ومراجع دولتی تشکیل میگردند، سهامداران به خاطر نقش محوری در کارآفرینی و شکلدهی بنگاه و پذیرشریسک، ازجایگاه ویژهای برخوردارند. ارزش برای سهامداران ازطریق خلق ارزش برای سایرذینفعان سازمان ایجاد میشود و هنر مدیریت تلفیق و تعادل در ارزشآفرینی برای مجموعه ذینفعان است. نهایت امر سهامداران به ارزشهای مورد انتظار خویش دست مییابند و نیز ادامه سرمایه گذاری در شرکت را مطلوب میدانند. امروزه سهامداران انتظار دارند که بتوانند از طریق شاخصهای قابل اتکا، اطلاعات مربوط به سودآوریواقعی بنگاه، وضعیت نقدینگی فعلی و آتی بنگاه، پتانسیل درآمدزایی، رشد پایدار شرکت و تحلیل ریسک آن را بدست آورند. از اینرو معیارهای جدیدی برای سنجش ارزش بنگاه مطرح شده که به سرعت جایگزین معیارها و شاخصهای سنتی اندازه گیری ارزش بنگاه شده است (نیکومرام و عسگری، 1381، 54).
ارزیابی عملکرد (ابزار اجرای استراتژی شرکت و نظارت بر حسن انجام کار) فعالیتی است که مدیران به جهت رسیدن به اهداف و استراتژیهای خود انجام میدهند. انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیار، سبب با اهمیتتر شدن نحوه انتخاب یک معیار مناسب جهت ارزیابی عملکرد میشود. توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیارهای ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکاء به شرکت اجازه میدهد که استراتژی و اهداف خود را به طور اثر بخش به مرحله عمل برسانند. مدیران و پژوهشگران با استفاده از راههای مختلف مثل استفاده از مدل ارزیابی عملکرد، تلاش میکنند تا مدیریت و کنترل بر زنجیره ارزش را بهبود بخشند (لهمن و همکاران،2004).
در این راستا در بسیاری از این شرکتها به روال معمول و سنتی، از متغیرهای مهم حسابداری مانند فروش، سود و نسبت سود به فروش، برای ارزیابی عملکرد استفاده کردهاند. این روشها هر چند درعمل همچنان مورد استفاده قرار میگیرند، اما این روشها جهت ارزیابی عملکرد مدیران چندان مناسب نیستند، زیرا سودآوری رابطه نزدیکی با مقدار سرمایهگذاری دارد و هیچ کدام از این روشهای سنتی به مبلغ سرمایهگذاری توجه ندارند. به طور خلاصه، معیارهای ارزیابی عمکرد نوین رابطه نزدیکی با ارزش سهامداران دارند. این معیارها روند آتی را منعکس مینمایند زیرا سرمایهگذاران و بازار انتظار دارند که تورم درتمامی زمانها بر ریسک و ارزش پول تأثیرگذار باشد. معیارهای نوین، اثرات حسابداری تعهدی را از بین میبرند و به عنوان یک الگو، توانائی شرکت در ایجاد ارزش برای سهامداران از یک دوره به دورهای دیگر را برای سرمایهگذاران فراهم میآورد. سرمایه درگردش از اقلام مهم داراییهای واحدها و بنگاههای اقتصادی تلقی میشود که در تصمیمات مالی نقش قابل توجهی دارد. توسعه کمی و کیفی فعالیتهای تجاری، توسعه کمی وکیفی قلمرو مدیریت مالی را به دنبال داشته و به تبع آن مدیریت مالی را پیچیدهترنموده است. بنابراین بررسی ارتباط این شاخص با سایر شاخصهای عملکردی در واحدهای اقتصادی یکی از موارد مدنظر استفاده کنندگان از صورتهای مالی خواهد بود (هاوازکوا،2010، 44).
2-1- مقدمه
دنیای اقتصادی به سرعت در حال تغییر و تحول میباشد. تغییرات سریع فنآوری همگام با افزایش رقابت جهانی مسئولیت مدیران را در فعالیتهایشان سنگینتر میکند. یکی از فعالیتهای اساسی مدیریت تصمیمگیری میباشد. مسئله تصمیمگیری در تمامی زمینه های امور مالی به چشم میخورد و این قاعده از مدیریت سرمایه در گردش مستثنی نیست. سرمایه در گردش از اقلام مهم داراییهای واحدها و بنگاههای اقتصادی تلقی میشود که در تصمیمات مالی نقش قابلتوجهی دارد. توسعه کمی و کیفی فعالیتهای تجاری، توسعه کمی وکیفی قلمرو مدیریت مالی را به دنبال داشته و به تبع آن مدیریت مالی را پیچیدهتر نموده است. تداوم فعالیت بنگاههای اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد، زیرا فعالیتهای عملیاتی در یک دورهی عادی که معمولا سالانه است به شناخت سرمایه در گردش و مدیریت مطلوب آن مربوط میشود، به طوری که از این طریق نتایج مورد انتظار تحقق و امکان تداوم فعالیت در بلند مدت فراهم میشود. مدیریت سرمایه در گردش در ارتباط با تصمیمات تامین مالی و کنترل داراییهای جاری واحدهای تجاری از یک طرف و تامین مالی بلند مدت منابع مالی و مخاطرات ناشی از تامین مالی کوتاهمدت و بلندمدت از طرف دیگر اهمیت موضوع را آشکار میسازد. ماهیت رشد داراییهای کوتاه مدت از منابع مالی کوتاه مدت باید مورد توجه مدیران مالی قرار گیرد، تا شرایط لازم برای تحقق اهداف کوتاه مدت و تداوم فعالیت در بلند مدت فراهم شود. مدیریت سرمایه در گردش با تامین مالی و مدیریت داراییهای جاری موسسات در ارتباط است (نیکو مرام، 1381، 5).
ارزیابی عملکرد فرآیند رسمی فراهم آوردن اطلاعات در مورد نتایج کار است این امر سبب شناسایی نقاط قوت سازمان و بزرگ جلوه دادن آن به منظور خلق ارزشهای بیشتر در واقع عملکرد مطلوبترمیشود، چرا که با تجزیه و تحلیل فعالیتهای گذشته بنگاه ، نگاهی به آینده داشته تا بیشینه نمودن ارزشها کمک نماید.
اهمیت ارزیابی عملکرد از زوایای مختلف قابل بررسی است. داشتن توان و امکان ارزیابی عملکرد یک ضرورت انکار ناپذیر است و تمام بنگاههای انتفاعی ناگزیر از سنجش عملیات خود در دورههای مختلف هستند، مضافا زمانی که مدیران چاچوب های تصمیم گیری، معیارهای عملکرد و پاداش داشته باشند که آنها را به داشتن حالت مالکانه بر انگیزانه بهترین عملکرد را خواهند داشت.
مدیریت سرمایه در گردش
در حالتی که عملکرد سطوح مختلف واحدهای تجاری به طور سنتی به فاکتورهای مدیریتی عمومی (کلی) مثل تولید، بازاریابی وعملیات نسبت داده شده، مدیریت سرمایه در گردش به عنوان یک پیامد تأثیری بر رشد و تداوم فعالیت شرکتها داشته است. مدیریت سرمایه درگردش عبارتست از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه درگردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد. در واقع مدیریت سرمایه در گردشتصمیمات مربوط به تامین مالی بلندمدت لازم، برای پشتیبانی مالی از داراییهای جاری واحد انتفاعی را در بر میگیرد. داراییهای جاری شامل صندوق، بانک، اوراق بهادار قابل فروش، حسابهای دریافتی، موجودی کالا و سایر داراییهای جاری میباشد(کارگر و بلا میتال، 1994).
مدیریت سرمایه در گردش برای سلامت مالی واحدهای تجاری در اندازههای مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. مبالغ سرمایهگذاری شده در سرمایه در گردش نسبت به کل داراییها بسیار بالا است. بنابراین یک امر بسیار حیاتی است که این مبالغ به طور موثر و کارا مورد توجه قرار گیرند. شواهدی وجود دارد که واحدهای تجاری در مدیریت سرمایه درگردش خود به نحو کارا عمل نمیکنند.
یک شرکت میتواند خیلی سود آور باشد ولی این بدان معنی نیست که وجه نقد عملیاتی از همان چرخه عملیاتی بدست آید. واحد تجاری نیاز دارد که برای حمایت الزامات سرمایه در گردش دست به استقراض بزند. بنابراین دو هدف سودآوری و نقدینگی باید با هم هماهنگ باشد و یک هدف نباید فدای هدف دیگر گردد. سرمایهگذاریهای انجام گرفته در داراییهای جاری به منظور اطمینان از تحویل کالاها و ارائه خدمات به مشتریان اجتناب ناپذیر است و مدیریت صحیح اینگونه سرمایه گذاریها، باید تأثیر کارا بر سود آوری و نقدینگی داشته باشد اگر منابع در مراحل مختلف زنجیره تامین بلوکه شده باشد، باعث طولانی شدن چرخه تبدیل وجه نقد میگردد. اگرچه این امر باعث افزایش سودآوریمیگردد (به علت افزایش فروش)، ممکن است تأثیر معکوس بر روی نرخ سودآوری داشته باشد، اگر هزینههای تحملشده در سرمایه در گردش بیشتر از منافع حاصل از نگه داری بیشتر موجودی کالا و یا دادن اعتبار بیشتر به مشتریان باشد(کیسی ون، 2006).
2-2-1- ماهیت و اهمیت سرمایه در گردش
سرمایه درگردش نیازهای مالی کوتاهمدت موسسه تجاری را برآورده میکند. سرمایه در گردش یک سرمایه معاملاتی است که بیشتر از یک سال در شرکت باقی نمیماند .وجهی که در این اقلام سرمایه گذاری میشود در طول عملیات تجاری تغییرمیکند. همان طوری که گردش خون در بدن انسان جهت حفظ زندگی یک نیاز خیلی مهم است گردش وجه نقد برای تداوم عملیات تجاری بسیار ضروری است (کیسی ون ، 2006).
سرمایه درگردش در یک شرکت، مجموعه مبالغی است که در داراییهای جاری سرمایهگذاری میشود اگر بدهیهای جاری کسر گردد سرمایه در گردش خالص بدست میاید. بسیاری از داراییهای جاری از محل بدهیهای جاری تامین مالی میشوند در عین حال برخی از شرکتها بخشی از داراییهای جاری خود را از محل بدهیهای بلند مدت یا از محل حقوق صاحبان سهام تامین میکنند (ریموند. پی، به نقل از جهانخوانی 1389).
هر واحد انتفاعی که نسبت جاری بیش از یک دارد سرمایه در گردش مثبت دارد. برای سطح معینی از بدهیهای جاری، هر چه سرمایه در گردش واحد انتفاعی بیشتر باشد نسبت جاری آن بالاتر خواهد بود. قرارداد وامهای بلند مدت غالبا شامل مواردی ناظر بر نگهداری مبلغ معینی از سرمایه در گردش میباشد. مقصود از در نظر گرفتن این موارد، تامین حاشیه ایمن مناسب برای وام دهندگان است. اگر سرمایه در گردش ضعیف شود شرکت به سختی میتواند شکوفا مانده و به فعالیت خود ادامه دهد. نبود سرمایه در گردش کافی به عنوان یک علت اصلی ورشکستگی واحدهای تجاری کوچک در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و پیشرفته قلمداد میشود. موفقیت یک واحد تجاری بستگی به تواناییاش در جهت دریافت وجه نقد بیشتر از پرداخت آن میباشد (شباهنگ، 1381،).
اهمیت روز افزون مدیریت سرمایه درگردش باعث شده است که این موضوع به صورت یک رشته تخصصی مدیریت مالی در آید. در شرکتهای بسیار بزرگ تعدادی مدیر اجرایی متخصص حضور دارند که تمام وقت و انرژی خود را منحصراً صرف ادارهی سرمایهی در گردش شرکت میکنند. دلایل اهمیت این موضوع به شرح زیر است (ریموند. پی، به نقل از جهانخوانی، 1389).
1- سطح واقعی و مطلوب داراییهای جاری (با توجه به تغییراتی که در فروش واقعی و پیش بینی شده رخ میدهد) دستخوش تغییرات دائمیاست. این وضع باعث میشود که دربارهی سطح مطلوب یا مورد انتظار از داراییهای جاری به صورت مستمر تصمیماتی گرفته شود.
2- شاید با توجه به تغییراتی که در میزان داراییهای جاری رخ داده است، مدیران مجبور شوند در تصمیماتی که قبلاً برای تامین مالی گرفتهاند تجدید نظر کنند.
3- میزان منابع و مصارف وجوهی که به سرمایه در گردش تخصیص داده میشود باید نسبت به کل داراییها و بدهیها مشخص شود.
4- اگر مدیریت سرمایه در گردش صحیح نباشد احتمال کاهش فروش و سود بوده و چه بسا شرکت در پرداخت به موقع دیون و تعهدات خود نا توان بماند (ریموند پی نو، به نقل از جهانخوانی، 1380).
2-2-1-1- مدیریت حسابهای دریافتنی
شروع مدیریت حساب دریافتنی پایان مدیریت موجودی کالاست و زمانی که ماموریت مدیریت دریافتنی پایان یافت، مدیریت وجه نقد شروع میشود. انتقال کالا به مشتریان به منزله اعلام شروع حسابهای دریافتنی و دریافت وجه نقد از مشتریان به منزله اعلام پایان مدیریت حسابهای دریافتنی است.
مدیریت حسابهای دریافتنی عبارتست از برنامهریزی و هدایت و نظارت به کلیه اموری که بر سطح و میزان و کیفیت حسابهای دریافتنی شرکت با هدف حد اکثر شدن بازده و حداقل کردن ریسک شرکت اثر میگذارد. حسابهای دریافتی عمدتا از فروش نسیه کالا یا خدمات به وجود میآیند. به این حساب نیز مانند سایرحساب های داراییهای جاری، اگر بازدهای تعلق گیرد، بسیار ناچیز است لذا این حساب مشمول هزینه فرصت از دست رفته است و باید به آن توجه خاص مبذول شود. تصمیم گیری اصلی در ارتباط با این حساب، تعیین مبلغ و شرایط اعطای اعتبار به مشتریان میباشد (شباهنگ، 1381).
شرکتها در فرایند نسیه فروشی به دو طریق کیفیت و مقدار حسابهای دریافتنی را تحت تاثیر قرار میدهند (عنایتی، 1383، 42).
الف) تصمیماتی که شرکت در مورد شرایط فروش اتخاذ میکند. یعنی این که شرکت مقدار و مدت نسیه و میزان برای پرداخت نقد را مشخص کند.
ب) تصمیماتی که شرکت در مورد نسیه به اشخاص (حقیقی و حقوقی) اتخاذ میکند.
شرکتها با اتخاذ تصمیمات دسته الف به نوعی سطح حساب دریافتنی را برنامهریزی میکنند ولی آنچه در عمل اتفاق میافتد(در زمینه میزان حسابهای دریافتنی) و همچنین کیفیت حسابهای دریافتنی به صحت و دقت در اتخاذ تصمیمات دسته ب بستگی دارد.
برای مدیریت حسابهای دریافتنی شرکتها باید به سمت مراحل زیر برنامه ریزی و هدایت شود (مدرس و عبد اله زاده، 1387، 24).
الف) استقرار خط مشی اعتباری ب) استقرار خط مشی ارسال صورت حساب مشتری ج) استقرار خط مشی وصول مطالبات.
الف ) استقرار خطمشی اعتباری
1- قبل از اعطای اعتبار باید وضعیت بالقوه مشتریان مورد بررسی کامل قرار گیرد برای مثال بررسی دقیق صورتهای مالی مشتریان، درجه بندی اعتباری و یا بررسی گزارش موسسات خدمات مالی در رابطه با مشتری ، کمک زیادی به شناسایی شرایط مشتریان خوش حساب میکند.
2- هم زمان با تغییر وضعیت مالی مشتری میزان اعتبار وی باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.
3- جنبههای بازاریابی باید مورد توجه قرار گیرد زیرا خط مشی اعتباری بسیار محدود موجب کاهش فروش میشود.
4- چنانچه زمان بندی فصلی به کار میرود به مشتریانی که قادر نیستند بدهیخود را تا پایان فصل مربوطه بپردازند، باید مدت اعتباری بیش از حد معمول اعطا کرد. این مورد خصوصاً زمانی که مجموع بازده حاصل از فروش اضافی و کاهش در هزینههای موجودی کالا بیشتر از هزینه اضافی ناشی از سرمایهگذاری اضافی در حسابهای دریافتنی است، از دیدگاه مالی مناسبتر میباشد.
ب- ارسال خط مشی ارسال صورت حساب مشتری :
1- صورت حساب مشتری باید در حداقل فاصله زمانی ممکن ارسال شود.
2- فروشهای عمده بلافاصله باید صورت حساب شود.
3- کالاها باید پس از تکمیل سفارش خرید برای مشتریان فاکتور شود و نه پس از حمل آن.
4- صورت حساب خدمات ارائه شده باید بلافاصله یا به طور دورهای برای مشتریان ارسال شود.
5- استفاده از زمان بندی فصلی باید مورد توجه قرار گیرد .
ج – استقرار خط مشی وصول مطالبات
1- به منظور تعیین مشتریانی که سر رسید بدهی آنها گذشته یا داری ریسک بالایی هستند باید جدول تجزیه سنی مطالبات تهیه و با متوسط صنعت مقایسه شود.
2- با ملاحظه هرگونه مشکلات مالی مشتریان بایستی تلاش لازم برای وصول مطالبات به عمل آید.
2-2-1-2- مدیریت موجودی کالا
از سه قلم دارایی جاری مورد بحث، فقط موجودی کالاست که به صورت دارایی فیزیکی است و بقیه به صورت داراییهایمالی هستند. وجوه نقد وحسابهای دریافتنی بر حسب واحد پول مورد توجه مدیریت قرار میگیرند ولی مدیر مالی باید موجودی کالا را بر حسب آحاد فیزیکی مورد توجه قرار دهد. هدف مدیریت موجودی کالا به حداکثر رساندن ثروت سهام داران از طریق طراحی و اجرای سیاستها و استراتژیهایی است که به کاهش هزینههای خرید و نگهداری کالا منجر میشود. همچون سایر اقلام دارایی جاری، موجودی کالا نیز باید از میزان بهینهای برخوردار باشد زیرا سرمایه گذاری بیشتر یا کمتر از حد لازم موجب افزایش هزینه فرصت یا موجب از دست دادن مشتریان میشود. ( مدرس و عبداله زاده، 1387)
موجودی کالا در شرکتهای بازرگانی شامل کالاهای آماده برای فروش و در شرکتهای تولیدی شامل 1) مواد اولیه، یعنی موادی که برای تولید محصول از فروشندگان خریداری میشود، 2) کالای در جریان ساخت یعنی کالاهایی که تا پایان دوره حسابداری بخشی از آنها تکمیل شده و 3) کالاهای ساخته شده، یعنی کالای تکمیل شده، و آماده برای فروش است. میزان موجودی مواد اولیه به پیشبینی تولید، درجه اطمینان از منابع فروشنده و کارائی برنامهریزی خرید و عملیات تولیدی بستگی دارد. موجودی کار در جریان شدیدا به مدت زمان تولید، که عبارتند از زمان بین وارد شدن مواد اولیه به جریان تولید و تکمیل مواد خام بستگی دارد. با کاهش مدت زمان تولید، گردش موجودی افزایش مییابد. یک راه برای حصول به این هدف عبارتست از بهبود تکنیکهای مهندسی به منظور سرعت بخشیدن در جریان تولید و یک راه دیگر آن است که به جای تولید دست به خرید بزنیم تا موجودی کار در جریان کاهش یابد. میزان موجودی کالای ساخته شده به مسئله هماهنگی تولید و فروش مربوط میشود.
مدیریت موجودی کالا مستلزم ایجاد تعادل بین هزینههای مربوط به نگهداری موجودی کالا و منافع حاصل و نگهداری آنها است هر چه سطح موجودی کالا افزایش یابد، هزینههای انبارداری، بیمه، ضایعات و هزینههای بهره وامهای مربوط به خرید کالا بیشتر میشود، در مقابل امکان از دست رفتن فروش و کاهش تولید (حاصل از نداشتن موجودی کالای کافی) را کاهش میدهد. به علاوه خرید در حجم بالا استفاده از تخفیف بیشتر را امکان پذیر میسازد. سطح موجودی کالا میتواند تحت تاثیر نرخهای بهره کوتاه مدت نیز باشد برای مثال هر چه نرخ بهره کوتاه مدت افزایش یابد، سطح مطلوب موجودی کالایی که از طریق استقراض تامین مالی میشود کاهش مییابد.
2-2-1-2-1- مدیریت موجودی کالا و سیستم به هنگام (JIT)
پویایی و تغییر از اصول اولیه دنیای امروز است در نتیجه مدیریت برای سازگاری با شرایط باید تعدیل و اصلاح سیستمها را همواره مورد توجه قرار دهد. یکی از سیستمهای جدید، سیستم به هنگام است که هدف آن جلوگیری از راکد ماندن سرمایه به شکل موجودی است. اساس این روش فرایند تولید از طریق سیستمی است که حداقل موجودی را استفاده کند. این روش اولین بار در صنعت اتومبیل سازی تویوتای ژاپن به کار گرفته شده، در این کشور توسعه یافته است. (مدرس و عبد اله زاده، 1387).
هدف روش تولید به هنگام 1) حذف فعالیتهای فاقد ارزش افزوده 2) بهبود کیفیت تولید 3) تاکید بر بهبود مستمر و 4) تاکید بر ساده سازی عملیات است. در صورتی که این روش با موفقیت اجرا شود مزایای زیر را در بر دارد.
1- کاهشموجودی کالاو در نتیجه کاهش فضای مورد نیاز برای انبار و صرفهجویی در هزینههای مربوط
2- افزایش کیفیت تولید، کاهش دوباره کاری و ضایعات
3- کاهش زمان تاخیر ساخت و افزایش بهره وری
4- ایجاد روابط صمیمانه با فروشندگان
2-2-1-3- مدیریت حسابهای پرداختنی
از دیگر اجزاء سرمایه در گردش حسابهای پرداختنی است ولی ماهیتی متفاوت از دیگر اجزاء دارد زیرا جزء منابع مصرفی نیست در عوض به عنوان یک منبع کوتاه مدت تامین مالی مورد استفاده قرار میگیرد و میتواند به شرکت در جهت کاهش چرخه تبدیل وجه نقد کمک کند (کیسی ون، 2006 ).
اگر پرداختنیهای شرکت افزایش یابد شرکت اعتبار اضافی از عرضه کنندگان مواد اولیه خویش دریافت کرده است و در نتیجه بر موجودی نقدی شرکت افزوده میشود، اما اگر حسابهای پرداختنی شرکت کاهش یابد معنی اینکار آنست که شرکت پرداختیهائی را از محل وجوه نقد خویش به عرضهکنندگان مواد اولیه شرکت انجام داده است .بنابر این افزایش بدهیهای جاری از قبیل حسابهای پرداختنی باعث افزایش وجه نقد و کاهش آن موجب کاهش در وجه نقد میگردد (اصلانی، 1388)
2-2-1-4- مدیریت چرخه تبدیل وجه نقد (متغیر وابسته تحقیق)
تولید کالا مستلزم مصارف سرمایه درگردش است شرکتها برای تولید کالا مجبورند ابتدا مواد اولیه بخرند سپس آنها را تغییر شکل داده و به صورت کالاهای ساخته شده درآورند. آنگاه با فروش موجوی کالاهای ساخته شده حسابهای دریافتنی یا اسناد دریافتنیافزایش مییابند و با وصول مطالبات، دوره گردش وجه نقد به پایان میرسد. از آنجا که برای خرید مواد اولیه و پرداخت دستمزد کارگران بلافاصله وجوه نقد پرداخت نمیشود، مقداری از سرمایه درگردش از محل حسابهای پرداختنی و سایر هزینههای پرداختنی تامین میگردد. تقریبا همه شرکت دارای فعالیتی مستمر و دائم برای مراحل تولید، سرمایه در گردش نیاز است. در ادامه (بخش دوم) بیشتر به این موضوع پرداخته میشود.
2-2-2- عوامل موثر در تعیین میزان سرمایه در گردش
مدیریت کارای سرمایه در گردش یک بخش اساسی از استراتژی کل شرکت به منظور ایجاد ارزش برای سهامداران است. شرکتها سعی میکنند تا سطح مطلوبی از سرمایه در گردش را برای حداکثر نمودن ارزش شرکت داشته باشند .میزان سرمایه در گردش هر شرکت تحت تاثیر عوامل خاصی بوده، بدیهی است که به دلیل تفاوت میزان وجود این عوامل در شرکتها نیاز به سرمایه در گردش متناسب با آنها تغییر میکند برخی از این عوامل به شرح ز یر است ( هورس و وستد، 2003).
1- ماهیت تولید (فعالیت) شرکت: اگر شرکتها را به لحاظ ماهیت فعالیت به سه دسته مالی، بازرگانی و خدماتی تقسیم کنیم سرمایه در گردش مورد نیاز در این سه دسته از شرکتها متفاوت خواهد بود. شرکتهای مالی و بازرگانی سرمایه در گردش زیادی را لازم دارند، شرکتهای خدماتی کمترین نیاز و شرکتهای صنعتی حد وسط این دو دسته از شرکتها قرار میگیرند. علاوه بر ماهیت فعالیت شرکتها، اندازه فعالیت آنها نیز عامل تعیین کننده در میزان سرمایه در گردش مورد نیاز بوده و هر چه اندازه شرکت بزرگتر باشد نیاز به سرمایه در گردش هم بیشتر خواهد بود .
2- دوره تولید شرکت: هر چه دوره تولید شرکت یعنی مدت زمان مورد نیاز برای تبدیل مواد خام به کالای ساخته شده بیشتر باشد، نیاز به سرمایه درگردش هم بیشتر است. نوع تکنولوژی مورد استفاده شرکت نقش تعیین کننده در دوره تولید دارد. لذا همواره شرکتها باید از تکنولوژیهایی بهره ببرند که این دوره را کوتاهتر کند. البته مدیریت بهینه عملیاتی نیز در کوتاه کردن این دوره نقش دارد و چه بسا که ماهیت تکنولوژی دوره را کوتاه کند ولی عوامل جانبی این اثر را خنثی نمایند.
3- خط مشی تولید شرکت: برای شرکتهایی که از فروش فصلی برخوردار هستند این موضوع اهمیت بیشتری دارد معمولا این شرکتها برای این که پاسخ گوی مشتریان خود باشند دو خط مشی تولیدی دارند. یک خط مشی این است که در دوران فروش از ظرفیت کل تولیدی استفاده کنند و خط مشی دیگر این است که شرکت تولید را به طور ثابت طی سال تقسیم کند و فصل بدون تولید نداشته باشد. بدیهی است که این خط مشی نیاز به سرمایه در گردش بیشتری دارد و خط مشی اول نیز عدم استفاده از امکانات شرکت در یک فصل خاص را به دنبال دارد. با توجه به خط مشی انتخابی شرکت باید تبعات سرمایه در گردش را بپذیرد. البته برخی از شرکتها به دلیل این که قادرند در فصولی که تولید و فروش کم است از امکانات تولید در جهت سایر تولیدات استفاده کنند، مشکل خط مشی اول از بین میرود .
4- فعالیت شرکت در خصوص رشد و توسعه: معمولا شرکتهای درحال رشد نیاز به سرمایه در گردش بیشتری دارند و معمولا این نیاز یک نیاز پیوسته است البته سرمایه در گردش قبل از رشد مطرح کردیده و به عنوان پیش نیاز تحقق رشد است و این گونه نیست که رشد تحقق یابد و آن گاه مشخص شود که نیاز به سرمایه در گردش بالا رفته است.
5- سهولت دست یابی به مواد اولیه: در مواقعی که عرضه کنندگان مواد اولیه محدود هستند و یا به هر دلیلی برخی از مواد اولیه به آسانی در اختیار شرکت قرار نمیگیرند، در این گونه موارد شرکت ناچار است سرمایهگذاری زیادی در مواد انجام دهند وعمدتا شامل مواد اولیهای است که عرضه ناچیز دارند یا به منظور توزیع عادلانه تحت کنترل شدید میباشد. مواد اولیهای که فقط در فصول معینی عرضه میشوند نیز خط مشی سرمایه در گردش شرکت را تحت تاثیر قرار میدهند. شرکت ناچار است این مواد را در فصول عرصه آن خریداری و نگه داری کند.
6- سطح سود: سود خالص تا جائی که نقدی باشد یک منبع سرمایه در گردش محسوب میشود، سطح سود متاثر از کیفیت محصول، توانایی فروش و توزیع و قدرت انحصار شرکت در عرضه محصولاتش است، لذا میتواند عامل تعیین کننده میزان سرمایه در گردش باشد.
7- سطح مالیات: معمولا شرکت در مورد مبلغ و زمان پرداخت مالیات چندان اختیاری ندارد برنامه ریزی مناسب شرکت در زمینه پرداخت این مالیات میتواند تا حدی مشکلات مالی آنها را مرتفع نماید.
8- استهلاک: با توجه به این که هزینه استهلاک خروجی نقدی از شرکت محسوب نمیشود، نوعی تاثیر بر حجم سرمایه در گردش مورد نیاز دارد ولی این تاثیر غیرمستقیم است. استهلاک در مرحله اول بر بدهی مالیاتی و بر سود تقسیم نشده تاثیر میگذارد. نرخ بالای استهلاک موجب کاهش سود و مالیات است و سود نقدی را افزایش میدهد از طرف دیگر روش استهلاک، نتایج مالی دیگر هم دارد، اگر مخارج سرمایهای (برای نگهداری) از استهلاک کمتر باشد موقعیت سرمایه درگردش تقویت میشود و نیاز به تامین مالی کوتاه مدت هم کمتر میشود به عکس اگر مخارج سرمایهای از استهلاک بیشتر باشد، احتیاج به تامین مالی خارجی پیدا میشود و ممکن است سیاست تقسیم سود را هم تحت تاثیر قرار دهد به هر حال بین روش استهلاک و مبلغ استهلاک و برنامه ریزی سرمایه در گردش ارتباط وجود دارد.
9- تغییرات سطح قیمت: تاثیر تغییر سطح قیمت بر موقعیت سرمایه در گردش بسته به ماهیت فعالیت شرکتها و جایگاهشان در بازار متفاوت است. اگر سطح قیمتها بالا رود (تورم) نیاز به سرمایه در گردش بیشتر میشود در صورتی که شرکت بتواند متناسب با آن قیمت کالاهای خود را بالا ببرد تا حدودی جبران میشود.
10- شیوههای مدیریت عملیات و کارائی عملیاتی: عدم وجود هماهنگی بین خط مشی و اقدامات تولید و توزیع و فروش نیاز به نقدینگی را افزایش میدهد. همچنین عدم برخورداری از وسایل حملو نقل و ارتباطات مناسب نیز بر نقدینگی مورد نیاز شرکت موثر است به طور کلی عملیات شرکت عامل موثری بر سرمایه در گردش است .
2-2-3- سیستم جامع مدیریت سرمایه در گردش
هدف اصلی مدیریت سرمایه در گردش کسب نقدینگی مطلوب است. یعنی شرایطی که با مازاد نقدینگی یا کمبود نقدینگی غیر طبیعی مواجه نباشد. در نگاه کلی برای تحقق نقدینگی دو دسته شرایط و اقدامات قابل شناسایی است. دسته اول شرایط و الزاماتی است که به درون شرکتها مربوط است و دسته دوم شرایط و الزاماتی که به عوامل محیطی مرتبط است . شکل شماره 2-1 نمایان گر شرایطی است که ذیلاً به شرح آن میپردازیم (طالبی، 1377).
2-2-3-1- شرایط درون شرکتی مدیریت سرمایه در گردش
1- تعیین حد مطلوب نقدینگی: وجوه کوتاه مدت شرکت همواره در داراییهای جاری سرمایهگذاری میشوند و این داراییها از یک طرف کم بازده و از طرف دیگر ضامن حفظ توان نقدینگی شرکت هستند. لذا اولین سئوالی که شرکت با آن مواجه بوده این است که حد بهینه و مطلوب این داراییها چیست و چگونه تعیین میشود ؟ به گونهای که نه بیشتر از حد نیاز باشد و شرکت از راکد ماندن سرمایه متضرر شود و نه کمتر از حد باشد که شرکت مواجه با کمبود نقدینگی شود.
2- سرمایه گذاری و تامین مالی کوتاه مدت: به هر حال تعیین حد مطلوب نقدینگی تنها یک مرحله کلی است آنچه که اهمیت دارد این است که شرکتها بتوانند وجوه مازاد بر این حد مطلوب را در زمینههای کوتاه مدت سرمایه گذاری کنند و کمبود وجوه را از طریق مختلف تامین نمایند.
3- مدیریت مطالبات و موجودی کالا: برای اداره نقدینگی شرکت شرط دیگر این است که شرکت بتواند خط مشی ها و اقدامات مناسبی در مواجه با مطالبات و موجودی کالا اتخاذ کند از جمله این که :
3-1- سیاست اعتباری شرکت مشخص باشد و به آن عمل کند به عبارت دیگر شرکت شرایط فروش به مشتریان مختلف و دادن اعتبار را مشخص کند.
3-2- داشتن سیاستها و روشهای مناسبی برای نظارت بر حسابهای دریافتنی و وصول مطالبات
3-3- در نگهداری موجودی کالا به گونهای عمل کند که هدف سود آوری (به خصوص در شرایط تورمی) که منجر به نگه داری موجودی کالای اضافی میشود. لطمهای به هدف نقدینگی وارد نکند.
3-4- در پرداختها بابت خرید و سایر هزینهها سیاستها و روش هائی وجود داشته باشد که ضمن استفاده از فرصتهای مربوط به این شیوه تامین مالی، جنبه اخلاق و انصاف نیز در برخورد با مدعیان جاری شرکت نیز رعایت شود (طالبی، 1377، 5).
4- برنامه ریزی نقدینگی: برنامهریزی نقدینگی شرکت اصلیترین جزء و پوشش دهنده سایر اجزاء مدیریت سرمایه در گردش شناخته میشود که زمینه برخورد فعال در ابعاد فوق را فراهم میکند. به عبارت دیگر در صورتی که شرکت حد مطلوب نقدینگی را تعیین کند، و در زمینه تامین مالی کوتاه مدت و سرمایه گذاری کوتاه مدت مطالبات و موجودی کالا هم فعال عمل کند ولی برنامه ریزی نقدینگی دورهای انجام ندهد، مدیریت سرمایه در گردش با نواقص و کاستیهای جدی مواجه میشود (طالبی، 1377، 6).
2-2-3-2- شرایط و الزامات محیطی سرمایه در گردش
1- ضرورت وجود نهادهایی که به شرکتها در تعیین اعتبار مشتریان کمک میکنند: با توجه به اینکه بخش مهمی از سرمایه درگردش در حسابهای دریافتنی تبلور پیدا میکند لذا شرکت برای جلوگیری از هزینههای لاوصول ماندن یا تاخیر دروصول این مطالبات میبایست بر اساس اعتبار سنجیهای مناسب اقدام به فروش نسیه نمایند. انجام مستقیم امر اعتبار سنجی توسط شرکتها به دلایل مختلف به صلاح نیست و لذا معمولا نهادهایی جهت این امر فعالیت میکنند.
2- وجود فرصتهای سرمایه گذاری کوتاه مدت در بازار پولی: همان طور که گفته شد شرکتها به منظور موفقیت در امر مدیریت بر سرمایه در گردش میبایست در شرایط مازاد نقدینگی فرصتهایی برای استفاده از آن داشته باشند و نبود یا وجود ناکافی این فرصتها موجب نقصان فرآیند مدیریت سرمایه در گردش میشود.
3- وجود فرصتهای تامین مالی کوتاه مدت در بازار پولی: اگر بازار پولی در تسهیل نقل و انتقال وجوه کوتاه مدت کارساز باشد مدیریت سرمایه در گردش نیز آسانتر انجام میشود در غیر این صورت زنجیره مدیریت سرمایه در گردش کامل نمیشود.
4- وجود سیستمها و روشهای عرضه خدمات مناسب بانکی و ارتباطی: سیستمها و روشها و همچنین پست و وسایل ارتباطی ضروریترین وسایل در ارائه خدمات به منظور وصول مطالبات و یا هر گونه نقل و انتقال وجوه هستند.
5- مقررات و قوانین: وجود مقررات و قوانینی که بتوانند نظام مالی کوتاه مدت اقتصاد (بازار پولی و سایر موسسات) را هدایت و نظارت کنند.
-81915112395شرایط محیطی 1- نهادهای تعیین کننده و اعتبار مشتریان2- ابزارهای مالی کوتاه مدت 3- قوانین و مقررات4- نوآوری و خدمات بانکی1- برنامه ریزی نقدینگی2- بهره برداری مناسب از فرصتهای سرمایه گذاری و تامین مالی کوتاه مدت3- اداره مطلوب وصولیها و پرداختها4- اداره مطلوب مطالبات و موجودی کالاحد مطلوب نقدینگی00شرایط محیطی 1- نهادهای تعیین کننده و اعتبار مشتریان2- ابزارهای مالی کوتاه مدت 3- قوانین و مقررات4- نوآوری و خدمات بانکی1- برنامه ریزی نقدینگی2- بهره برداری مناسب از فرصتهای سرمایه گذاری و تامین مالی کوتاه مدت3- اداره مطلوب وصولیها و پرداختها4- اداره مطلوب مطالبات و موجودی کالاحد مطلوب نقدینگی
90805140335عوامل درون شرکتی00عوامل درون شرکتی
(شکل 2-1): شرایط مدیریت سرمایه در گردش
2-6- پیشینه تحقیق
2-6-1- بررسی نتایج پژوهشهای صورت گرفته در خارج از کشور
برای اولین بار سوئنن ارتباط بین چرخه تجاری خالص به عنوان معیاری برای سرمایه در گردش و بازده سرمایه گذاری را در شرکتهای آمریکایی بررسی نمود. نتایج آزمون کی دو، یک ارتباط منفی بین مدت زمان چرخه تجاری خالص و بازده داراییها را نشان میدهد. علاوه بر این، این رابطه معکوس بر حسب نوع صنعت، بین صنایع مختلف متفاوت است. یک ارتباط با اهمیت برای حدوداً نصف شرکتهای مورد بررسی نشان داد که نتایج ممکن است از یک صنعت به صنعت دیگر متفاوت باشد ( سوئنن، 1993).
یک جنبه دیگر از مدیریت سرمایه در گردش توسط لمبرسون در مورد شرکتهای کوچک آمریکایی تجزیه و تحلیل شد. او عکسالعمل شرکتهای کوچک (50 شرکت طی دوره مالی 1980-1991) در مقابل تغییرات اقتصادی را در غالب تغییر سطح سرمایه در گردش و داراییها و بدهیهای جاری مطالعه نمود. نسبت جاری و موجودی کالا به عنوان معیاری برای سرمایه در گردش مورد استفاده قرار گرفت و شاخص میانگین سالانه انطباق اقتصادی به عنوان معیار فعالیت اقتصادی مورد استفاده قرار گرفت. بر خلاف انتظار، مطالعه نشان داد که ارتباط خیلی کمی بین تغییر در شرایط اقتصادی و تغییر در سرمایه در گردش وجود دارد (لمبرسون، 1995)
سوئنن و شاین ارتباط بین یک معیار چرخه تبدیل وجه نقد و سود آوری شرکت را برای نمونه بزرگ برای دوره 94-1975 شرکتهای آمریکایی بررسی نمودند. آنها یک رابطه منفی قوی بین انها دریافتند که حاکی از این مطلب است که مدیران میتوانند از طریق کاهش چرخه تبدیل وجه نقد تا یک حداقل معقول برای سهام داران ایجاد ارزش نمایند (سوئنن و شاین، 1998)
دیلوف ارتباط بین مدیریت سرمایه در گردش و سود آوری شرکت را برای یک نمونه متشکل از 1009 شرکت بلژیکی طی دوره 96-1992 بررسی نمود. او تعداد روزهای وصول حسابهای دریافتنی، موجودیها و حسابهای پرداختنی را به عنوان معیارهای اعتبار تجاری و رویههای موجودی کالا به کاربرد. همچنین از چرخه تبدیل وجه نقد به عنوان یک معیار جامع برای مدیریت سرمایه در گردش استفاده نمود. نتایج این بررسی نشان داد که مدیریان میتوانند سود آوری واحد تجاری را از طریق کاهش دادن روزهایحسابهای دریافتنی معوق و موجودیها افزایش دهند و به طور مشابه کم نمودن چرخه تبدیل وجه نقد باعث افزایش سود آوری شرکت میگردد (مارک دیلوف، 2003)
در مطالعه صورت گرفته توسط قوش و ماجی کارایی مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای سیمانی در هند برای دوره 1992-2002 مورد تحقیق قرار گرفته است. در این تحقیق برای محاسبه کارایی مدیریت سرمایه در گردش از معیارهای عملکرد، مطلوبیت، مطلوبیت و کارایی کل شرکت به جای محاسبه نسبتهای سرمایه در گردش استفاده شده است در این تحقیق برای سطوح کارایی بر مبنای هدف از استانداردهای صنعت استفاده شده است. همچنین سرعت دست یابی به این کارایی هدف نیز آزمون گردیده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که شرکتهای سیمانی در طول دوره تحقیق نتوانسته اند به کارایی لازم دست یابند( قوش و ماجی، 2003).
فیلبک و گروکر اهمیت مدیریت سرمایه در گردش را از طریق تجزیه و تحلیل مدیریت سرمایه در گردش 32 گروه صنعتی غیرمالی در آمریکا بررسی نمودند. بر اساس یافتههای آنها تفاوت قابل ملاحظهای بین رویههای سرمایه در گردش شرکتها در صنایع مختلف وجود دارد. علاوه بر این، رویههای سرمایه در گردش بین صنایع تغییرات زیادی دارند (فیلبک و گروکر، 2005).
باداچی در پژوهش خود با موضوع «اثر مدیریت سرمایه در گردش بر عملکرد و سودآوری شرکتها» یک رابطه معنیداری را بین چرخه تبدیل وجه نقد و بازده داراییها نشان داد. در این پژوهش اجزا مختلف چرخه تبدیل وجه نقد مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصله حاکی از آن بود که موضوع مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای بزرگ از اهمیت بالایی برخوردار است (پاداچی، 2006).
سولانو و همکاران در پژوهشی که با موضوع «اثر مدیریت سرمایه در گردش بر قابلیت سوددهی شرکتهای کوچک» انجام دادند رابطه معنیداری را بین این دو متغیر برقرار کردند. آنها نشان دادند که اصولاً شرکتها از اعتبار تجاری خود در این زمینه بیشتر استفاده میکنند و این کار باعث بالا رفتن دوره پرداخت و از طرف دیگر باعث کوتاهتر شدن چرخه تبدیل وجه نقد و بالا بردن بازده داراییهامیشود (سولانو و همکارانش، 2007 ).
رحمان و نصرتاثیر مدیریت سرمایه درگردش روی سود آوری 94 شرکت فهرست شده در بورس پاکستان را طی دوره 2004 – 1999 بررسی نمودند. او تاثیر متغییرهای مختلف سرمایه در گردش شامل میانگین دوره وصول مطالبات، دوره گردش موجودی کالا، میانگین دوره پرداخت و چرخه تبدیل وجه نقد را بر روی سود عملیاتی خالص شرکتها مطالعه نمود و به این نتیجه رسید که یک رابطه معکوس قوی بین نسبتهای سرمایه در گردش بالا و سود آوری شرکت وجود دارد. علاوه بر این، مدیران میتوانند برای سهام داران از طریق کاهش چرخه تبدیل وجه نقد تا یک سطح مطلوب ایجاد ارزش نمایند. این بررسی مطالعات مشابه را در خصوص رابطه سرمایه در گردش و سود آوری تایید مینماید(رحمان و نصر، 2007). مطالعه صورت گرفته بر روی یک نمونه از شرکتهای تولیدی ترکیهای طی دوره 2007-1998 به منظور بررسی ارتباط بین سود آوری و مدیریت سرمایه در گردش نشان داد که دوره حسابهای دریافتنی، دوره موجودی کالا و اهرمها به طور منفی و با اهمیتی بر سود آوری شرکت تاثیر میگذارد. در حالی که رشد شرکت (در غالب فروشها) به طور مثبت و با اهمیتی بر سود آوری شرکت تاثیر میگذارد. با این وجود چرخه تبدیل وجه نقد، اندازه شرکت و داراییهای مالی ثابت از لحاظ آماری تاثیر با اهمیتی بر سود آوری شرکتهای مورد بررسی ندارد. نتایج پیشنهاد میکند که سود آوری شرکت از طریق کاهش دوره حسابهای دریافتنی و موجودی کالا افزایش مییابد ( سمیلاوغلو و دمیرنیس، 2008 ).
فرناندزتحقیقی جهت بررسی رابطه بین EVA و ثروت ایجاد شده برای سهامداران (CSV) را انجام داد که نمونه وی شامل 269 شرکت بود . وی به این نتیجه رسید که همبستگی بین EVA و ثروت ایجاد شده برای سهامداران تنها66 /17 ٪ می باشد و 60 شرکت که دارای EVA منفی بودند دارایCSV مثبت و 64 شرکت که دارای EVA مثبت بودند دارای CSV منفی بودند نهایتاً وی نتیجه گرفت که EVA توان اندازه گیری ثروت ایجاد شده برای سهامداران را دارا نمی باشد ( فرناندز، 2010).
در طی تحقیقی به این نتیجه رسیدهاند که ارزشیابی عملکرد موسسهها و شرکتهای سهامی به سودهای حسابداری و جریان نقدی عملیاتی بستگی دارد و باید تفاوت بین سودهای حسابداری در ارزیابی قائل شد (یانگ وانگ و دو، 2008).
کلین و میدو در تحقیقی بیان کردند که یکی از عواملی که در ارتباط با تشریح نوسان قدرت توضیح دهندگی سود با ارزش شرکت در طول زمان حائز اهمیت است، تغییر اندازهی شرکت میباشد. با بزرگتر شدن اندازهی شرکت انتظار میرود که توجه سرمایه گذاران به سود بیشتر معطوف شود. با توجه به حصول اطمینان سرمایه گذاران از تداوم فعالیت و سودآوری شرکتهای بزرگ، آنان برای ارزش گذاری سهام توجه خود را به سود هر سهم معطوف میکنند. و معیار ارزیابی عملکردی سود حسابداری میباشد (کلین و می دو، 2011)
بیدل و سئو در تحقیقی محتوای اطلاعاتی نسبی سودهای عملیاتی را در صنایع مختلف مورد بررسی قرار دادهاند. آنها نشان دادهاند که در بعضی صنایع سودهایعملیاتی معیار قویتری بر ارزیابی فرصت سرمایه گذاری به شمار میآید (بیدل و سئو، 2012)
توبین (1969) به منظور ارزیابی سودآوری پروژههای سرمایهگذاری، از نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سرمایهگذاری استفاده نمود، که این نسبت به شاخص Q توبین (Q توبین ساده) شهرت یافت. هدف وی برقراری یک رابطه علت و معلولی بین شاخص Q و میزان سرمایهگذاری انجام شده توسط شرکت بود.
ملبورن و همکاران (1997) در تحقیقی تحت عنوان «در جستجوی بهتر ین معیار ارزیابی عملکرد مالی» رابطه همبستگی بین دو معیارEVA و REVA (ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) را مورد بررسی قراردادند. به این نتیجه رسیدند که توانایی معیارREVA در پیش بینی ایجاد ارزش بیشتراز معیارEVA می باشد.
(WEDZKI،2003 )چرخه تبدیل نقدی به عنوان یکی از بهترین معیار ارزیابی اثربخشی در نظر گرفته شده است که کار مدیریت سرمایه و تاثیر آن بر نقدینگی شرکتها را نشان میدهد.
2-6-2- بررسی نتایج پژوهشهای صورت گرفته در داخل کشور
حقیقت و قربانی (1386) تحقیقی در مورد رابطهی سود و جریانهای نقدی با ارزش شرکت در چارچوب مدل چرخهی عمر انجام دادند نتایج تحقیق مؤید آن است که در دورهی بلوغ محتوای اطلاعاتی سود به شکل معناداری بیشتر از محتوای اطلاعاتی جریانهای نقدی است.
فاطمه صداقتی پاشاکی در تحقیقی تحقیق رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مورد بررسی قرار داده که در این تحقیق نمونه آماری این تحقیق شامل ۲۷ شرکت میباشد که بین سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این تحقیق اثر متغیرهای مختلف سرمایه در گردش شامل متوسط دوره وصول مطالبات، دوره گردش موجودی کالا، متوسط دوره پرداخت بدهی و چرخه تبدیل وجه نقد بر سود عملیاتی خالص شرکتها برررسی شد.نتایج تحقیق نشان میدهد بین دوره وصول مطالبات و سود عملیاتی رابطه معکوس وجود دارد. یعنی با کاهش دوره وصول مطالبات، سود آوری شرکتها افزایش خواهد یافت. و بین دوره گردش موجودی کالا، متوسط دوره پرداخت بدهی، چرخه تبدیل وجه نقد و سود عملیاتی رابطه معنی داری پیدا نشد
زهرا نظریه (1379)، در تحقیقی با عنوان «ارزیابی رابطه بین سود سهم و ارزش افزوده اقتصادی در شرکتهای محصولات کانی غیرفلزی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سالهای 1372- 1377» به این نتیجه رسید:
الف- بینEVA و EPS رابطه همبستگی معناداری وجود ندارد.
ب- معیارEVA از نظر اثربخشی برای بررسی عملکرد شرکتهای کانی غیرفلزی مناسبتر از EPS می باشد.
غلامرضا رضایی (1389)، تحقیقی با عنوان « تاثیر وجود رابطه همبستگی بینEVAو ROE درارزیابی عملکرد شرکتهای صنعت وسائط نقلیه بورس اوراق بهادارتهران» جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه علامه طباطبائی به عمل آمد. که نتیجه آن عبارت است از: عدم وجود رابطه معنادار بین EVAو ROE ( نرخ بازده حقوق صاحبان سهام)
طالبی در پژوهش خود با عنوان ارزیابی وضعیت موجود مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای ایرانی به بررسی وضعیت موجود سرمایه در گردش و تاثیر آن بر وضعیت نقدینگی شرکتها و همچنین شناخت سایر عوامل موثر بر نقدینگی شرکتها پرداخته است. در این پژوهش به بررسی این نظریه که شرکتهایی که روشهای متفاوت سرمایه در گردش به کار میبرند وضعیت نقدینگی متفاوتی دارند پرداخته شده است. نتیجه کلی این پژوهش حاکی از این است که «مدیریت وجه نقد، مدیریت مطالبات و روشهای تامین مالی» بر وضعیت نقدینگی اثر دارند و مدیریت موجودی کالا از نظر آماری معنیدار نیست در این پژوهش علاوه بر بررسی رابطه بین روشهای مدیریت سرمایه در گردش و وضعیت نقدینگی در قالب یک فرضیه اثر ماهیت شرکتها بر نقدینگی آنها نیز بررسی شد. (ماهیت فعالیت واژهای است که به جای میزان تاثیر پذیری هر شرکت از عوامل محیطی موثر بر نقدینگی به کار میرود). بررسی مزبور نشان داد که وضعیت نقدینگی شرکتها به مقدار زیادی تحت تاثیر ماهیت فعالیت شرکتها است. در دو فرضیه جداگانه تفاوت روشهای مدیریت سرمایه در گردش در شرایط اقتصادی متفاوت بررسی شده است این بررسی نشان میدهد که وضعیت نقدینگی شرکتها در دو دسته شرایط تفاوت معنی دار از هم دارند و بیانگر تفاوت رفتار مدیریت سرمایه در گردش شرکتها در شرایط اقتصادی متفاوت میباشد. البته این فرضیه که، در شرایط اقتصادی که هزینههای تامین مالی پایین بوده است، مدیریت موجودی ضعیف بوده تایید نشده است (طالبی، 1377) .
طی تحقیقی با عنوان سودمندی ارزش افزوده در پیش بینی سود حسابداری شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1375-1381 بدین نتیجه رسیدند که بین تغییرات سود حسابداری و تغییرات ارزش افزوده اقتصادی در کلیه شرکتهای مورد مطالعه بدون توجه به صنعتی که بدان تعلق دارند ارتباط معنی دار وجود دارد این ارتباط در کلیه صنایع مورد مطالعه به جز صنایع تجهیزات و نقلیه موتوری به تایید رسیده است (نوروش و مشایخی، 1383).
رابطه میان بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با ارزش افزوده اقتصادی، سود قبل از بهره ومالیات، وجریانهای نقدی عملیاتی را طی سالهای 1377-1381 مورد بررسی قرار گرفته و بدین نتیجه رسیدند که ارزش افزوده اقتصادی در مقایسه با جریانهای نقدی معیار مناسبتری جهت تبیین ارزش بازار سهام میباشد و در مقایسه با سود قبل از بهره و مالیات، معیار کاراتری در ارتباط با ارزش بازار تلقی میشود (انواری رستمی و همکاران، 1384).
طی تحقیقی باعنوان مطالعه رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و نرخ بازده داراییها در راستای ارزیابی عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران در صنعت خودروسازی به این نتیجه رسیدند که بین ارزش افزوده اقتصادی و نرخ بازده داراییها ارتباط معنی داری وجود ندارد ( ملکیان واصغری، 1385)
در پژوهشی با عنوان بررسی و تبیین استراتژیهای مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بها دار تهران ارتباط بین بازدهی، نقدینگی، و توان پرداخت بدهی واحد انتفاعی با استراتژی مدیریت سرمایه در گردش در مورد 39 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بها دار در دو صنعت غذایی، داروئی و شیمیایی مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش استراتژی مدیریت سرمایه در گردش در غالب استراتژیهای محافظه کارانه و جسورانه داراییهای جاری و بدهیهای جاری بیان شده است. پژوهش نشان داده است که ارتباط ضعیفی بین بازدهی و استراتژی مدیریت سرمایه در گردش وجود دارد که از لحاظ آماری معنی دار نیست اما بین نقدینگی و استراتژی مدیریت سرمایه در گردش ارتباط معنا داری وجود دارد و از لحاظ آماری معنی دار است. بین توان پرداخت بدهی و استراتژی مدیریت سرمایه در گردش ارتباط معنی داری وجود دارد و از لحاظ آماری معنیدار است (رهنمای رود پشتی و کیائی، 1387 )
در تحقیقی که با عنوان «تاثیر وجود رابطه همبستگی بین EVA وROE در ارزیابی عملکرد شرکتهای صنعت وسائط نقلیه بورس اوراق بهادار تهران» جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه علامه طباطبائی بعمل آمد، نتیجه آن عبارت است از: عدم وجود رابطه معنادار بین EVA و ROE (نرخ بازده حقوق صاحبان سهام) (رضایی،1389) .
در تحقیقی با عنوان «بررسی رابطه بین EVA و نسبتهای مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران» که برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران انجام شد که در این تحقیق، محقق به این نتیجه رسید که بین 16 نسبت مالی مطرح شده در تحقیق (نسبت سود به سرمایه، نسبت سود به فروش و…) با EVA همبستگی معناداری وجود دارد ( قنبری، 1390) .
منابع:
آذر، عادل.(1383). آمار و کاربرد آن در مدیریت، انتشارات سمت، تهران، چاپ سوم
اصلانی، عظیم.(1388). مدیریت مالی، جلد اول، انتشارات مهر غزال، اردبیل، چاپ اول
افشاری، علی.(1379). مدیریت مالی در تئوری و عمل، انتشارات سروش
اصغری، جعفروملکیان، اسفندیار.(1385). مطالعه رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و نرخ بازده دارائیها در راستای ارزیابی عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، نشریه بورس، مهر و شهریور
انواری رستمی، علیاصغر؛ تهرانی، رضا و سراجی، حسن.(1383). بررسی ارتباط میان ارزش افزوده اقتصادی، سود قبل از بهره ومالیات، جریان نقدی فعالیتهای عملیاتی با ارزش بازار سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران؛ بررسیهای حسابداری و حسابرسی، سال یازدهم، شماره 37، صص 3-21
پناهیان، حسین .(1382). کاربرد ارزش افزوده اقتصادی در تصمیم گیری مالی، نشریه سرمایه، سال سوم، شماره سوم .
جهانخوانی، علی وطالبی، محمد.(1378). بررسی و نقد انواع شاخصهای نقدینگی شرکتها، مجله تحقیقات مالی، شماره 13، ص 14.
خاکی، غلامرضا .(1384). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، تهران، انتشارات بازتاب
تقی زاده، هوشنگ.(1386) . الگوی گرافیکی روش تحقیق در علوم انسانی، تهران ، نشر حفیظ،
خرمنژاد، مصطفی.(1386). بررسی عملیاتی مدیریت سرمایه درگردش و عوامل موثر بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه فردوسی مشهد .
رضائی، غلامرضا .(1389). تاثیر وجود رابطه همبستگی بین EVA و ROE در ارزیابی عملکرد شرکتهای صنعت وسائط نقلیه بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی تهران
رهنمای رود پشتی، فریدون و کیائی، علی. (1387). بررسی و تبیین استراتژیهای مدیری تسرمایه در گردش در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران، مجله دانش و پزوهش حسابداری، شماره 13.
پینوو، ریموند.(1999). مدیریت مالی جلد اول، ترجمه علی جهانخوانی و علی پارسائیان، 1389، تهران، انتشارات سمت،
پینوو، ریموند.(1999). مدیریت مالی جلد دوم، ترجمه و اقتباس علی جهانخوانی و علی پارسائیان، 1389، تهران ، انتشارات سمت،
شباهنگ، رضا.(1381). مدیریت مالی جلد دوم، انتشارات سازمان حسابرسی
شباهنگ، رضا .(1380). حسابداری مدیریت (با تجدید نظر کامل)، انتشارات سازمان حسابرسی
طالبی، محمد.(1377). بررسی وضعیت موجود سرمایه در گردش در شرکتهای ایرانی، پایان نامه دکتری در رشته مدیریت (گرایش مالی )، دانشگاه تهران.
عزتی، مرتضی.(1376). روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس
عسگری، محمدرضا و نیکومرام، هاشم .(1385). تعیین مدلی برای پیش بینی بازده بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شاخصهای عملکرد، فصلنامه پژوهش اقتصادی، شماره 20
عنایتی ،سحر.( 1383). بررسی و تبیین مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی.
فتح الهی، افشین .(1385). ارزش افزوده اقتصادی محک عملکرد مدیران بورسی، مجله دنیای اقتصاد ، شماره 933
قنبری، عباس .(1390). بررسی رابطه بین EVAونسبتهای مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه تهران .
کیائی، علی.(1387) .بررسی و تبیین استراتژیهای مدیریت سرمایه در گردش در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
مدرس، احمد و عبداله زاده، فرهاد.(1383). مدیریت مالی جلد اول، انتشارات چاپ و نشر بازرگانی.
مومنی، منصور .(1386). تحلیلهای آماری با استفاده از SPSS، تهران، انتشارات کتاب نو
مهدوی، ابوالقاسم و می دری، احمد.(1384). ساختار مالکیت و کارائی شرکتهای فعال در بازار اوراق بهادار تهران، مجله تحقیقات اقتصادی ، شماره 71
نادری، عزت اله و سیف نراقی، مریم.(1375). راهنمای علمی فراهم سازی طرح تحقیق، چاپ سوم، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، پاییز
نوروش، ایرج و مشایخی، بیتا.(1383). محتوای فزاینده اطلاعاتی ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده نقدی در مقابل سود حسابداری و وجوه نقد حاصل از عملیات، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی ، شماره17، صص131-150
نیکومرام، هاشم؛ رهنمای رودپشتی، فریدون و هیبتی، فرشاد .(1380). مبانی مدیریت مالی، جلد اول، تهران، انتشارات ترمه.
نیکومرام، هاشم،؛ رهنمای رودپشتی، فریدون و هیبتی، فرشاد .(1380). مبانی مدیریت مالی، جلد دوم، تهران، انتشارات ترمه.
نظریه ، زهرا.(1379). ارزش افزوده اقتصادی و رابطه آن با سود هر سهم در شرکتهای محصولات کانی غیرفلزی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، ماهنامه بورس، شماره23، صص24-18.
کاشانی پور، رسائیان ، امیر(1386)، بررسی رابطه بین ارزش افزوده و شاخصهای ارزیابی عملکرد در بورس اوراق بهادار تهران، مطالعات حسابداری، ص 129-160
شیخ، محمد جواد (1386)، بررسی تاثیر دورههای سرمایه گذاری بر عملکرد شرکتهای سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسیهای حسابداری و حسابرسی
ایزدی نیا، ناصر و رسائیان، امیر(1388)،"بررسی رابطه اهرم مالی و نقدشوندگی دارائیها در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه حسابداری مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه، سال اول، شماره 2، صص 41-18.
صمدی لرگانی، محمود، کاویانی، میثم و منتظری، حمزه " رویکردی نوین به ارزش افزوده اقتصادی، هزینه یابی بر مبنای فعالیت و ارزیابی متوازن به عنوان اندازه گیری عملکرد رنجیره تامین شرکتها "
همایش منطقهای بررسی راهکارهای ارتقای مباحث حسابداری مدیریت در صنعت، اسفند ماه 1389 .
Deloof, M .(2003)." Does Working Capital Management Affect Profitability of Belgian Firms? " Journal of Business Finance & Accounting, Black well Publishing, Vol 3, p. 585
Fernandez, P .(2010)."EVA, Economic Profit and Cash Value Added do NOT Measure Shareholder Value Creation", Social Science Research Network (SSRN), Working Paper, June, p.21
Filbeck, G. and Krueger, T.(2005). "Industry Related Differences in Working Capital Management", Journal of Mid-American Business Equity Research Report, november
Fweston, J .( 1992), "Managerial Finance". Dryden Press. 9th edition.
Ghosh, S.K. and Maji, S.G.(2004). "Working Capital Management Efficiency: A study on the Indian Cement Industry. ", Journal of The Management Accountant, 39(5): 363-372
García, Pand Solano, P.M.(2007). "Effects of working capital management on SME profitability", Journal of International Managerial Finance, Vol. 3 Iss: 2, pp.164 - 177
Howorth, C and Westhead, P.(2003). "The focus of working capital management in UK small firms", Journal of Management & Accounting Research, Blackwell Publishing, vol 14, pp 97-111.
Hovězáková, Iva.(2010)." The project of the Economic Value Added Implementation into the management of the Company XY sro in order to raise its economic performance", Thesis (Dr.). Tomas Bata University Czech Republic, Faculty of Management and Economics.
Kargar, J. and Blumenthal, R. A.(1994). " Leverage Impact of Working Capital in Small Businesses", Journal of TMA, Vol.14, No.6, pp.46-53
Lazaridis, I and Tryfonidis, D.(2006). "Relationship Between Working Capital Management and Profitability of Listed Companies in the Athens Stock Exchange", Journal of Financial Management and Analysis, Vol. 19, No. 1, January-June
Llohman, C؛ Fortuin, L and wouters, m .(2004)."designing a performance measurement " , journal of Eurpean operational research , vol 6, no 3, pp 267-286
48- Norton D. P. and Kaplan R. S.(1992). "The Balanced Scorecard: Measures that drive Performance", Harvard Business Review, Jan – Feb, pp71-8
49- Padachi, Kesseven.( 2006)."Trends in Working Capital Management and its Impact on Firms ’Performance, An Analysis of Mauritian Small Manufacturing Firms" Journal of International Review of Business Research Papers, Vo.2, No. 2,Pp. 45 -58
50- Raheman, a and Mohamed, n.(2007). "Working Capital Management And Profitability – Case Of Pakistani Firms", International Review of Business Research Papers Vol.3 No.1. March, Pp.279 – 300
51- -samiloglue, A and demirnes, K.(2008)."The Effect Of Working Capital Management On Firm Profitability Evidence From Turkey", Journal of The Internation Applied Economics and Finance.
52- Shin, H.H and Soenen, L. (1998)."Efficiency of Working Capital Management .and Corporate Profitability", Journal of Financial Practice and Education, Vol 8 No 2, pp 37-45
53- Stewart, G. B.(1991). " The Quest for Value", Journal of Harper-Collins, New York ,vol 3 , pp: 50-67.
54- VanHorn, james.C .(1989) " Financial Management and Policy " prentice-Hall International , Editions.
55-Wolfe, J.(2003)."The TOBIN'q as a company performance indicator".Journal of Developments in Business Simulation and Experimental Learning, Volume 30, pp 153-176
56- Worthington, A and West, T.(2004). "Australian Evidence Concerning the Information Content of Economic Value Added", Journal of Australian Management, Vol. 29, No. 2, December, pp. 201-242.
57- Yang, D , Wang, F and Du , X .(2008). " Empirical Research on Accounting Profits and Net Cash Flow of Chinese Public Companies----Analysis Based on Profitability", Journal of Modern Accounting and Auditing (USA Journal), Apr , PP 31-36
58- Young, S. D and Obyrn, S. F .(2001)."Era and value base management : apartical guide to Implementation " Journal of Mc gram hill, New york, pp 206-252.
59- Bolek, Monika، Kacprzyk, Marta and Wolski، Rafał.(2012). The Relationship Between Economic Value Added and Cash Conversion Cycle in Companies Listed on the WSE, Journal of Financial Internet Quarterly e-Finanse vol. 8, pp 12-20
60– Fernandez , P. (2010). "EVA, Economic Profit and Cash Value Added do NOT Measure Shareholder Value Creation", SSRN, Working Paper, (June 1), p 1
61- Tobin, James. (1969). "Ageneral Equilibrium Approach to Monetary Theory", Journal of Money,Credit and Banking, Vol.1, pp 15-29
62- Stewart‚ G‚ B(1996).The Quest For Value. Harper Colins Publishers Incorporation‚ PP: 65-140